Orkinos ( Scombridae ) Hakkında Bilgiler

#1
Sponsorlu Bağlantılar
Orkinos ( Scombridae ) -Orkinos ( Scombridae ) Hakkında Bilgiler




Orkinos, Ton balığı olarak da bilinir, uskumrugiller (Scombridae) familyasından Thunnus Euthnnus ve Katsuwonus cinslerini oluşturan boyu 5-6 metre, ağırlığı 900 kilograma ulaşabilen göçmen balık türlerine verilen ad.

Çok hızlı yüzerler. Kendinden küçük balıkları avlar. Eti konservecilikte kullanılır. Vücutları yuvarlak olup, ön kısmı büyük, arkaya doğru incelen bir yapıya sahiptir. İki dorsal yüzgeç arasında az bir mesafe vardır. 8 veya 9 adet pinnul denen yalancı yüzgeç bulunur. Bu yüzgeçler hem sırtta, hem anal yüzgecin arkasında bulunur. Vücudun üst tarafı koyu mavi veya siyah, yanlar gümüşi beyaz, karın yüzgeci arasında sarkık iki et parçası bulunur. Kuyruk yüzgecinin kenarı beyaz renklidir. 1.000.000'a yakın yumurta bırakabilirler. Mart, Haziran, Temmuz, Ağustos ayları üreme dönemleridir.

Göçmen bir balıklardır. Sürü halinde gezerek, kendilerinden küçük balık türleriyle beslenirler. Sardalya, hamsi, tirsi, uskumru, torik, palamut, lüfer gibi balık sürülerini kovalar ve yerler. Saatte 65-70 km hızla yüzerler. Genç orkinoslar, sürü halinde torik ve palamutlarla birlikte boğazdan inerler. Üç yılda erginleşirler. Olgunlaşmış orkinoslarının ağırlığı bir tona, boyu 5-6 metreye kadar ulaşır.


Tokyo balık pazarında dondurulmuş ton balığı


Orkinos avcılarının çeşitli avlanma metodları vardır. Bu balıklar özel olta iğnelerine tüy veya bitki liflerinden yapılmış suni sinekler takılarak avlanırlar. Canlı sardalya balıkları bağlanarak sabit oltalarla da orkinos avcılığı yapılır. Bu tip avlar ancak gemilerle yapılır. Orkinos tekneleri yaklaşık 20-25 metre uzunluğunda olur. Teknenin motorları güçlü ve oldukça hızlı gitmeye müsaittir. Bu teknelerde yem olarak kullanmak için canlı sardalya havuzları ve yakalanan orkinosların muhafazası için soğuk hava depoları da bulunur. Amatör balıkçılar motorların arka güvertesinde döner koltuğa oturarak, makaralı oltayla bir spor olarak bu güçlü balıkları avlarlar.

Tonbalığı adıyla da tanınan orki*nosun, aynı familyanın (Scombridae) üyele*rinden palamut ve uskumru gibi ticari değeri çok yüksektir. Uzunlukları genellikle 1 met*reyi aşmaz; uzunluğu 4,3 metreye, ağırlığı 800 kilograma erişebilen dev boyutlu bayağı orki*nos (Thunnus thynnus) bu familyanın en iri türüdür.
Orkinoslar denizlerin en güçlü ve hızlı balıkları arasında yer alır. Mekik biçimindeki gövdesinde yüzmesini yavaşlatacak hiçbir çı*kıntı yoktur. Yüzerken dar bir oluğa giren birinci sırt yüzgeci ile gövdesine iyice yatan göğüs ve karın yüzgeçleri hızının daha da artmasını sağlar. Birinci ya da öndeki sırt yüzgeci 13-14 sert ışından (yüzgeç dikenin*den) oluşur. İkinci sırt yüzgeci yumuşak ışınlıdır. İkinci sırt yüzgecinin ve altta anüs yüzgecinin gerisinden başlayarak kuyruğa ka*dar uzanan birer sıra yüzgeçsi çıkıntı (yüzgeç-çik) bulunur. Sayıları 8-10 arasında değişen bu yüzgeççiklerin yanı sıra yumuşak ışınlı ikinci sırt yüzgeci de denge işlevi görür. Genel olarak sırtları koyu renk ve menevişli, yanları grimsi, alt bölümleri gümüşsüdür.

Orkinoslar ringa, sardalye ve hamsi gibi sürü halinde dolaşan avlarının peşine düşerek avlanırlar. Türkiye kıyılarında bayağı orkinos ve göğüs yüzgeçlerinin altındaki beneklerle ayırt edilebilen yazılı orkinos ya da benekli orkinos (Euthynnus alletteratus) ilkbaharda Akdeniz'den Karadeniz'e, sonbaharda Kara*deniz'den Akdeniz'e doğru göç etmeye başlar.

Orkinosun eti yağlı ve konserve yapımına uygundur. Akdeniz çevresindeki ülkelerde ise, Eski Yunanlılar zamanından beri taze olarak tüketilen önemli bir besin kaynağıdır. Ayrıca Japonlar bu balığı çiğ olarak da yemektedir*ler. Birçok ülkede orkinosların avlanma yön*temi karmaşık ağlardan zıpkınlara ve yemli oltalara kadar değişir.

Yeryüzünde ticari bakımdan en önemli orkinoslar arasında yer alan çizgili orkinos (Katsuwonus pelamis) genellikle geniş gırgır ağlarıyla avlanır. Türkiye'de Ege Bölgesi'nin güney kıyıları ile Akdeniz kıyılarında görülen bu tür, alt bölümlerindeki uzunlamasına koyu şeritlerle ayırt edilebilir.
 
Üst