Sponsorlu Bağlantılar
aöf halkla ilişkiler dersleri - kitle nedir - kitle ile iletişim - kitle iletişim araçlarının özellikleri - kitle iletişim araçlarının amaçları - kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki etkileri
Kitle iletişim araçları modern toplumun vazgeçilmez olgularındandır. Özellikle de televizyon ailenin bir üyesi haline gelmiştir. Kitle toplumundaki bireylerin çalışma zamanı dışındaki zamanlarının, yani boş zamanlarının giderek artması bireyleri kitle iletişim araçlarının doğal alıcıları konumuna getirmiştir. Kitleler, özellikle spor, müzik ve eğlence konularının çekiciliği nedeniyle, bu araçların oluşturduğu iletişim sürecinden çıkamaz duruma gelmişlerdir.
Toplumsal yaşamın her alanına girmiş olan bu araçlar kuşkusuz hem toplum hem de birey açısından bazı temel işlevleri yerine getirmektedirler. Kitle iletişim araçları konusunda yapılan araştırmalarda bu araçların insan yaşamında geniş bir alana etki yaptığı ortaya çıkmıştır. Şu araçların etkisi sadece bireye yönelik de değildir. Kitle iletişim araçları bireyi, grubu etkilediğinde bu etki giderek toplumsal düzeyde yayılır. Televizyon başta olmak üzere; gazete, radyo ve internet giderek ailenin bir ferdi durumuna gelmiştir.
Kitle toplumundaki bireylerin çalışma zamanı dışındaki zamanlarının, yani boş zamanlarının giderek artması bireyleri kitle iletişim araçlarının doğal alıcıları konumuna getirmiştir. Şu araçların temel görevi bilgi yaymaktır. İnsanların bilgi edinme ihtiyaçları, kitle iletişim araçlarının bu görevlerini doğal olarak öne çıkartmıştır. Bilgi denildiğinde de ilk olarak haber akla gelir. Haber vermek, bireyin kendisinden uzakta olan şeyleri gözlemesini sağlar. Kitle iletişim araçlarının maddi nitelikleri, mülkiyet ve yönetim anlayışları alıcıya giden bilginin yapısını ve içeriğini etkiler duruma gelmiştir. Şu araçlar giderek bilgilendirmeyle yönlendirmeyi birlikte yapar hale gelmişlerdir.
Kitle iletişim araçları; bilgilendirme yanında eğlendirme ve bireyleri yeni ürünler için tüketici durumuna getirme işlevlerini de üstlenir. Kitleler, özellikle spor, müzik ve eğlence konularının çekiciliği nedeniyle, bu araçların oluşturduğu iletişim sürecinden çıkamaz duruma gelmişlerdir. Şu araçlar eğlendirir. İnsanların boş zamanlarını eğlenerek tüketmesini sağlar. Doğrudan ve dolaylı eğitim işlevleri de vardır.
Yeni ürün ve hizmetlerin topluma tanıtımını sağlar. Ekonomik ve siyasal ilişkiler açısından bakıldığında, ürün satışını amaçlayan reklamlar, kitle iletişim araçlarının temel işlevi haline gelmiştir. Özellikle televizyon kanallarının yayın izlenme oranları giderek yapılacak programların biçim ve içeriğini yönlendirir duruma gelmiştir. Aracın temel işlevi olan haber vermek, eğlendirmek, eğitmek gibi konular izlenme oranlarına göre belirlenmeye başlamıştır. Yani, aracın diğer işlevleri olan haber vermek, eğlendirmek ve eğitmek reklamlar tarafından belirlenir olmuştur.
Kitle iletişim araçlarının toplumun ufkunu açtığından söz etmek gerekir. Şu araçlar sayesinde modern toplumun insanı oturduğu mahallenin, şehrinin hatta ülkesinin sınırlarıyla kısıtlı değildir. Kurumların ve bireylerin dünyayla bağlantıları çoğalmış, hem mal ve hizmetlerin hem de bilginin üretim ve tüketim pazarı genişlemiştir. Şu araçların önemli işlevlerinden biri de kamuoyu oluşturmadır. Yani bireyleri çeşitli konularda yönlendirmektir. Kitle iletişim araçlarının bütün işlevleri yönlendirme (maniple etme) şemsiyesi altında toplanmaktadır.
Yönlendirme bu araçların temel bir özelliği olarak ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar, kitle iletişim araçlarının etkisinin tek başına olmadığını gösterirken, bir toplumda varolan ekonomik ve sosyal düzenin pekişmesi ve güçlendirilmesi konusunda bu araçların etkili olduğunu göstermektedir. Bir konuyla ilgili haber programı, o konuyla ilgili bilgi aktarımıdır. Araç bu haberi teknik ve içerik olarak öyle bir şekilde sunar ki, ortaya çıkan haber bilgi aktarmayı aşar. Şu iletişim artık alıcıyı belli bir konuda yönlendirmektir. Örneğin bir siyasal partiyle ilgili ş konusu; haber programlarında, eğlence ve spor programlarında özellikle işlenerek verilir. Amaç, ş konusunun ilgili siyasal partinin istediği ya da onun lehine olacak şekilde iletilmesidir. Şu iletişim sürecinin içinde olan araç; televizyon, gazete, radyo, alıcıyı yönlendirmeye yönelik iletişim yapmaktadır.
Görüldüğü gibi kitle iletişim araçları toplumsal yaşam içindeki bireyi kuşatmış durumdadır. Şu durumu bir olumsuzluk olarak değil, modern toplumun temel bir ögesi olarak görerek değerlendirmek gerekir. Unutulmaması gereken nokta şudur: Birey, yönlendirme karşısında tümüyle edilgin ve teslim olmuş durumda kalmamak için doğadan, çevresinden, okullar başta olmak üzere kütüphanelerden, kitaplardan, sergilerden edindikleriyle kitle iletişiminin alıcısı olmalıdır.
Kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki etkileri toplumbilimcilerin çalışma konuları arasındadır. Şu konudaki çalışmaların temel yaklaşımlarından biri davranışsal sosyo-psikolojik “ampirik” akıma dayanır. Şunlar daha çok Amerikan toplum bilimcilerin yaptıkları çalışmalardan oluşur. Diğeri ise Avrupa toplum biliminin Marksist eleştiri geleneğinden gelen “eleştirel” akımın çalışmalarıdır. Ampirik ve eleştirel akımlar arasındaki fark yöntemle değil, demokratik bir toplumda kitle iletişim araçlarının konumu ve işlevlerinin sorgulanmasıyla ilgilidir. Ampirik akım içinde yer alan çalışmalarda, kitle iletişim araçları demokratik bir toplumdaki yerleri, konumları ve sistemle bütünleşmeleri açısından ele alınmaktadır. Eleştirel akım toplumbilimcilerinin yaklaşımları ve vurguladıkları sorun ise, kitle iletişim araçlarının toplumlarda varolan siyasal, ekonomik, kültürel ilişkileri ve bir bütün olarak egemen ideolojiyi yeniden üreten araçlar olmasıdır. Şu nedenle, toplumların demokratikleşmesine hizmet edip etmedikleri tartışılması gereken bir konudur.
Kitle iletişim araçlarının etkileri, araştırmalarda ortaya çıkan sonuçlar kadar, toplumların sosyo-ekonomik sorunları ve değişmeleriyle, dünyada ortaya çıkan gelişmelerle ilişkili olarak da tartışılmalıdır. Bütün bu ilişkileri görebilmek için başlangıç olarak, kitle iletişim araçlarını tarihsel bir süreç içinde tek tek ele alıp incelemek gerekir. Her bir araç kitle iletişiminde değişik işlevleri yerine getirmektedir. Her biri farklı özelliklere sahiptir. Gelişim hızları da aynı olmamıştır. Ancak bu araçların tümü kitle iletişimi değişen ve artık küreselleşmiş bir iletişim dünyasının parçasıdırlar. Kitle iletişim araçlarını bu bütünlük içinde düşünmek, birbirlerini nasıl etkilediklerini, toplumsal ilişkilerimizdeki rollerini sürekli göz önünde bulundurmak ve tartışmak gerekir.
alıntı
Kitle iletişim araçları modern toplumun vazgeçilmez olgularındandır. Özellikle de televizyon ailenin bir üyesi haline gelmiştir. Kitle toplumundaki bireylerin çalışma zamanı dışındaki zamanlarının, yani boş zamanlarının giderek artması bireyleri kitle iletişim araçlarının doğal alıcıları konumuna getirmiştir. Kitleler, özellikle spor, müzik ve eğlence konularının çekiciliği nedeniyle, bu araçların oluşturduğu iletişim sürecinden çıkamaz duruma gelmişlerdir.
Toplumsal yaşamın her alanına girmiş olan bu araçlar kuşkusuz hem toplum hem de birey açısından bazı temel işlevleri yerine getirmektedirler. Kitle iletişim araçları konusunda yapılan araştırmalarda bu araçların insan yaşamında geniş bir alana etki yaptığı ortaya çıkmıştır. Şu araçların etkisi sadece bireye yönelik de değildir. Kitle iletişim araçları bireyi, grubu etkilediğinde bu etki giderek toplumsal düzeyde yayılır. Televizyon başta olmak üzere; gazete, radyo ve internet giderek ailenin bir ferdi durumuna gelmiştir.
Kitle toplumundaki bireylerin çalışma zamanı dışındaki zamanlarının, yani boş zamanlarının giderek artması bireyleri kitle iletişim araçlarının doğal alıcıları konumuna getirmiştir. Şu araçların temel görevi bilgi yaymaktır. İnsanların bilgi edinme ihtiyaçları, kitle iletişim araçlarının bu görevlerini doğal olarak öne çıkartmıştır. Bilgi denildiğinde de ilk olarak haber akla gelir. Haber vermek, bireyin kendisinden uzakta olan şeyleri gözlemesini sağlar. Kitle iletişim araçlarının maddi nitelikleri, mülkiyet ve yönetim anlayışları alıcıya giden bilginin yapısını ve içeriğini etkiler duruma gelmiştir. Şu araçlar giderek bilgilendirmeyle yönlendirmeyi birlikte yapar hale gelmişlerdir.
Kitle iletişim araçları; bilgilendirme yanında eğlendirme ve bireyleri yeni ürünler için tüketici durumuna getirme işlevlerini de üstlenir. Kitleler, özellikle spor, müzik ve eğlence konularının çekiciliği nedeniyle, bu araçların oluşturduğu iletişim sürecinden çıkamaz duruma gelmişlerdir. Şu araçlar eğlendirir. İnsanların boş zamanlarını eğlenerek tüketmesini sağlar. Doğrudan ve dolaylı eğitim işlevleri de vardır.
Yeni ürün ve hizmetlerin topluma tanıtımını sağlar. Ekonomik ve siyasal ilişkiler açısından bakıldığında, ürün satışını amaçlayan reklamlar, kitle iletişim araçlarının temel işlevi haline gelmiştir. Özellikle televizyon kanallarının yayın izlenme oranları giderek yapılacak programların biçim ve içeriğini yönlendirir duruma gelmiştir. Aracın temel işlevi olan haber vermek, eğlendirmek, eğitmek gibi konular izlenme oranlarına göre belirlenmeye başlamıştır. Yani, aracın diğer işlevleri olan haber vermek, eğlendirmek ve eğitmek reklamlar tarafından belirlenir olmuştur.
Kitle iletişim araçlarının toplumun ufkunu açtığından söz etmek gerekir. Şu araçlar sayesinde modern toplumun insanı oturduğu mahallenin, şehrinin hatta ülkesinin sınırlarıyla kısıtlı değildir. Kurumların ve bireylerin dünyayla bağlantıları çoğalmış, hem mal ve hizmetlerin hem de bilginin üretim ve tüketim pazarı genişlemiştir. Şu araçların önemli işlevlerinden biri de kamuoyu oluşturmadır. Yani bireyleri çeşitli konularda yönlendirmektir. Kitle iletişim araçlarının bütün işlevleri yönlendirme (maniple etme) şemsiyesi altında toplanmaktadır.
Yönlendirme bu araçların temel bir özelliği olarak ortaya çıkmaktadır. Yapılan araştırmalar, kitle iletişim araçlarının etkisinin tek başına olmadığını gösterirken, bir toplumda varolan ekonomik ve sosyal düzenin pekişmesi ve güçlendirilmesi konusunda bu araçların etkili olduğunu göstermektedir. Bir konuyla ilgili haber programı, o konuyla ilgili bilgi aktarımıdır. Araç bu haberi teknik ve içerik olarak öyle bir şekilde sunar ki, ortaya çıkan haber bilgi aktarmayı aşar. Şu iletişim artık alıcıyı belli bir konuda yönlendirmektir. Örneğin bir siyasal partiyle ilgili ş konusu; haber programlarında, eğlence ve spor programlarında özellikle işlenerek verilir. Amaç, ş konusunun ilgili siyasal partinin istediği ya da onun lehine olacak şekilde iletilmesidir. Şu iletişim sürecinin içinde olan araç; televizyon, gazete, radyo, alıcıyı yönlendirmeye yönelik iletişim yapmaktadır.
Görüldüğü gibi kitle iletişim araçları toplumsal yaşam içindeki bireyi kuşatmış durumdadır. Şu durumu bir olumsuzluk olarak değil, modern toplumun temel bir ögesi olarak görerek değerlendirmek gerekir. Unutulmaması gereken nokta şudur: Birey, yönlendirme karşısında tümüyle edilgin ve teslim olmuş durumda kalmamak için doğadan, çevresinden, okullar başta olmak üzere kütüphanelerden, kitaplardan, sergilerden edindikleriyle kitle iletişiminin alıcısı olmalıdır.
Kitle iletişim araçlarının toplum üzerindeki etkileri toplumbilimcilerin çalışma konuları arasındadır. Şu konudaki çalışmaların temel yaklaşımlarından biri davranışsal sosyo-psikolojik “ampirik” akıma dayanır. Şunlar daha çok Amerikan toplum bilimcilerin yaptıkları çalışmalardan oluşur. Diğeri ise Avrupa toplum biliminin Marksist eleştiri geleneğinden gelen “eleştirel” akımın çalışmalarıdır. Ampirik ve eleştirel akımlar arasındaki fark yöntemle değil, demokratik bir toplumda kitle iletişim araçlarının konumu ve işlevlerinin sorgulanmasıyla ilgilidir. Ampirik akım içinde yer alan çalışmalarda, kitle iletişim araçları demokratik bir toplumdaki yerleri, konumları ve sistemle bütünleşmeleri açısından ele alınmaktadır. Eleştirel akım toplumbilimcilerinin yaklaşımları ve vurguladıkları sorun ise, kitle iletişim araçlarının toplumlarda varolan siyasal, ekonomik, kültürel ilişkileri ve bir bütün olarak egemen ideolojiyi yeniden üreten araçlar olmasıdır. Şu nedenle, toplumların demokratikleşmesine hizmet edip etmedikleri tartışılması gereken bir konudur.
Kitle iletişim araçlarının etkileri, araştırmalarda ortaya çıkan sonuçlar kadar, toplumların sosyo-ekonomik sorunları ve değişmeleriyle, dünyada ortaya çıkan gelişmelerle ilişkili olarak da tartışılmalıdır. Bütün bu ilişkileri görebilmek için başlangıç olarak, kitle iletişim araçlarını tarihsel bir süreç içinde tek tek ele alıp incelemek gerekir. Her bir araç kitle iletişiminde değişik işlevleri yerine getirmektedir. Her biri farklı özelliklere sahiptir. Gelişim hızları da aynı olmamıştır. Ancak bu araçların tümü kitle iletişimi değişen ve artık küreselleşmiş bir iletişim dünyasının parçasıdırlar. Kitle iletişim araçlarını bu bütünlük içinde düşünmek, birbirlerini nasıl etkilediklerini, toplumsal ilişkilerimizdeki rollerini sürekli göz önünde bulundurmak ve tartışmak gerekir.
alıntı