Sponsorlu Bağlantılar
Hangi Mevsimde Hangi Balık Yenir?
Hangi Mevsimde Hangi Balık Yenmeli?
BALIKLAR VE ÖZELLİKLERİ
Balıklar; taze ve mevsimine uygun olarak tüketildiğinde, vitamin ve mineral kaybına uğramayacağından daha sağlıklı olur. İşte balıkların aylara göre en lezzetli zamanları ve bazı balıkların genel özellikleri…
Sularımızdaki balıkların ve diğer mahsullerin bazıları bütün sene boyunca yenir. Bazıları da aylara göre lezzetini bir kat daha arttırır ancak, bazı aylarda da fazla veya az miktarda avlanırlar.
Beyaz etli, ince, narin balıklar oldum olası hep “lüks” balık muamelesi görürler: Levrek, dil, kalkan gibi balıklar tarihin hiçbir döneminde öyle ucuza kapatılmamışlardır. Bu büyük ilgi de boşuna değildir; bu balıklar çok hafif, hazmı kolay, insanı tıkamayan türdendir.
BARBUNYA
Denizlerimizin bu tatli baligi genellikle Ege ve Akdenizde bulunur. Yerli bir balik turu olan barbunya sicak ve ilik denizlerin kiyiya yakin olan kumlu ve camurlu diplerinde, az olmakla beraber kayalik yerlerde yasar.Genelde 17 ila 20 cm
arasida olup nadiren 40 cm ye kadar cikar. Kaya Barbunyasi, Kum barbunyasi, Ot barbunyasi ve Pasa barbunu diye dort cesidi vardir. Bunlarin icinde en makbulu kaya barbunyasidir. Sirti
kirmizi ve karin kismi beyaz olan kaya barbununun sirtinda hic gri leke bulunmaz. Kum ve ot barbunyasinda ise sirt gri ile kirmizi renklerin karmasasi halindedir. Pasa barbununun her iki yaninda, ceneden kuyruga dogru sari bir serit bulunur. Tekir ile cok karistirilan Tekirden en buyuk farkliligi kafasinin daha uzun olusudur. Tekirin kafasi kuttur ve cene altinda iki adet sakali bulunur.
En lezzetli zamani : Temmuz ile Ekim aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi, izgarasi ve kagitta kebabi
Tekirden en buyuk farkliligi kafasinin daha uzun olusudur.
TEKIR
Barbunyaya çok benzeyen ve yakin akrabasi olan bu balik butun denizlerimizde avlanir. Karadeniz ve Marmara da avlanilanlar 6 ila 10 cm arasindadir. Ege ve Akdeniz de ise boylari Barbunya yakalar.Çene alti biyiklarinin uzunlugu, kut kafasi ve birinci sirt yuzgecindeki sari-siyah benekleri ile Barbunya dan ayrilir.
Dort mevsim yenebilecek bu baligin;
En lezzetli zamani, aynen Barbunya da oldugu gibi Temmuz-Ekim aylari arasidir.
Yemek Önerisi :Tavasi ve kagit kebabi cok guzel olur.
ÇIPURA
Ege nin meshur yerli baligi olan ve kucuk suruler halinde gezen çipura son yillarda ciftliklerde de uretilmeye baslanmistir.
Cipura Elips biciminde yassi vucudu, beyaz karni, koyu gri sirti ve pembemsi yanaklari ile taninir. Atlas Okyanusu, Kuzeybati Karadeniz, Ege ve Akdeniz de bulunur. Bir zamanlar Marmara Denizin de de yakalanan ve Alyanak adiyla taninan bu baligin maalesef nesli tukenmis bulunmaktadir. Genelde 20 ila 35 cm arasindadir. Ancak 6-7 kg ya varanlarina da rastlanmistir.
En lezzetli zamani : Her mevsimde zevkle yenebilir.
Yemek Önerisi : Izgarasi, bugulamasi,corbasi, firini cok guzel olur. Izgara icin ideal buyukluk 250
ila 350 gram dir (3 ila 4 adet/kilo). Daha buyuklerinin firinda pisirilmesi tercih edilmelidir.Bugulama ve corba icin her boyu kullanilabilir. Tadi nefis olan bu baligi katkisiz, yani izgara veya firinda yenmesi tercih edilmelidir. Isparoz ve lidaki bu turun kucuk cesitleridir.
KARAGOZ
Cipuranin yakin akrabasi olan Karagoz, elips seklinde, yassi,gumusi pullari olan yerli bir baliktir. Baltabas, Sivrigaga,Sargos ve Mirmir gibi cesitleri vardir. Ortalama 20-25 cm, en 50 cm boyunda olur. Yazin taslik ve yosunluk, midyesi bol yerlerde yasar. Kisin derin sulara cekilir. Her mevsimde yenebilen bu balik corbasi cok guzel olur. 1 kg ve daha buyuklerinin firini tercih edilmelidir.
En lezzetli zamani : Her mevsimde yenebilen bu balik, Ozellikle Mayis-Temmuz aylari haricinde daha yagli ve lezzetlidir.
Yemek Önerisi : Izgarasi, bugulamasi, firini ve corbasi cok guzel olur.
1 kg ve daha buyuklerinin firini tercih edilmelidir.
DIL BALIGI
Dil baligi da yerli baliklarimizdan olup Ege ve Akdeniz de bolca yakalanir. Her mevsimde yenebilir.
En lezzetli zamani: Kasim ile Subat aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi cok guzel olur.Irilerinden fileto cikarilip sis veya salcali fileto yapilabilir.
HAMSI
1988 yilinda 310.000 ton ile toplam balik avciliginin yaklasik ucte ikisini meydana getirmektedir (40.000 ton tatli su uretim ve avciligi dahil, 1988 yilinda toplam 480.000 ton). Gozlerinin gerisine kayan agzi ve yivrilmis burnu ile yakin akrabasi Sardalya dan kolaylikla ayrilir. Gumus baligi(Aterina) da hamsinin akrabasidir. Boyu ortalama 12 cm olup azami 18-20 cm ye kadar buyurler ve cok buyuk suruler halinde gezerler.
Karadeniz hamsisi Azak ve Karadeniz olmak uzere ikiye ayrilir.
Azak hamsisinin burnu daha kuttur. Azak denizinde ureyip kislamak uzere guneye, bizim Orta ve Dogu Karadeniz bolgesine inerler; Nisan sonunda da kuzeye goc ederler. Karadeniz hamsisi ise Kuzeybati Karadeniz de urer, kislamak uzere Kasim dan Subat a
kadar Trakya kiyilarina ve Marmara ya goc eder. Nisan ayinda da yumurtlamak uzere Karadeniz e cikar. Ayrica Marmara Hamsisi denilen, yalniz Marmara da cikan, daha kucuk ve goc etmiyen bir
hamsi turu de vardir. Ayni tur Kuzey Ege de de bulunur. Bu hamsinin sirt rengi daha aciktir.
Hamsi ozellikle Karadeniz yoremizin temel gidasi, temel protein kaynagidir. Fiyatinin ucuz olmasi nedeniyle cok genis kitleler tarafindan tuketilir.Hamsinin hemen her turlu yemegi yapilir.
En lezzetli zamani : Kis aylarinin en guzel ,pratik ve ucuz yiyecegidir.En lezetli Aralik ve Subat aylaridir.
Yemek Önerisi: Hamsinin hemen her turlu yemegi yapilir. Izgara, tava, firin, kagit kebabi, bugulama, pilaki, yahni ,kofte vb gibi.Tuzlama yapilarak yaz yiyecegi olarakta yaygin olarak kullanilmaktadir.
SARDALYA
Hamsinin yakin akrabasi sardalya suruler halinde yasar ve kiyilar boyunca goc eder. Hamsi gibi Ticari degeri cok yuksek bir baliktir. 1988 yilinda 90.000 ton ile hemen hamsiden sonra yer alir. Kurutularak, tuzlanarak hatta balik yagi ve balik unu elde etmekte kullanilir. Sardalya adi konserve isleminden dolayi konserve ile ozdeslesmistir. Hatta ringa konservesine de ayni ad verilir.
Sardalya Akdeniz de 15-20 cm dolaylarindadir. Okyanusta ise 30 cm ye kadar buyurler. Hamsi Karadeniz icin neyse sardalya da Portekiz, spanya Atlas Okyanusu kiyilari, Sicilya ve Malta icin de ayni seydir. Bu ulkelerde bir cok yemek sardalya uzerine kurulmustur. Ulkemizde Kuzey Ege de bolca yakalanir
En lezzetli zamani : Temmuz-Ekim aylaridir.
Yemek Önerisi : Çesitli izgaralari, firini ve kagit kebabi, bugulamasi ve pilakisi Sardalyanin kucugune papalina tabir edilir; ayiklamadan yemegiyapilir.
USKUMRU
Kolyosa cok benzeyen ve suruler halinde dolasan gocmen bir baliktir. Denizlerimizde 30 cm civarinda olan uskumru Kuzey Denizi nde 50 cm ye kadar buyur. Yaz aylarini Karadeniz de geciren uskumru Eylul ve Ekim aylarinda Marmara ya iner ve kisi burada gecirip yumurtlar. Mart ila Haziran aylarinda da Karadeniz e doner. Uskumru buyuklugune gore uc degisik ad ile adlandirilir. En kucugu kalinarya dir. 20-25 cm civarinda ve yagli olanlari uskumru, deniz uskumrusu ise çiroz olarak adlandirilir. Yazin yakalananlara ise lipari denir. Ilkbaharda Karadeniz e donus yapan cirozlar kurutulur. Esas adi ciroz kurusu olan bu kurutulmus
baliga gecen zaman icinde ismi kisaltilarak yalnizca çiroz denmeye baslanmistir.
Uskumrunun kolyostan onemli farkliliklari asagidadir.
1. Uskumru ile kolyozun sirt desenleri birbirine benzemekle birlikte kolyosun rengi koyu, uskumrunun ise aciktir.
2. Uskumrunun kuyruk catalinin ici bos ve iki cizgiden ibaret bir V harfi tarzindadir. Kolyosunki ise doludur.
3. Uskumrunun gozleri neredeyse toplu igne basi kadar kucuk, kolyosun ise oldukca iridir.
En lezzetli zamani : Eylul ayindan yumurtlamaya basladigi Ocak ayi sonuna kadardir.
Yemek Önerisi : Izgarasi, kagit kebabi, dolmasi, koftesi ve tuzlamasi cok guzel olur.Bu mevsimlerde yagli oldugundan tavasi tavsiye edilmez. Şubat tan itibaren yagini kaybetmeye basladigindan tavasi yapilabilir. Yazin yakalananlar ise pilaki ve tava icin uygundur. Ilkbaharda Karadeniz e donus yapan cirozlar kurutulur.
KOLYOS
Uskumruya cok benzeyen bu balik uskumruyla beraber suruler halinde goc eder. Ayrica Marmara ve Ege Denizi nde yerli turleri de bulunur. Tadi uskumruya nazaran oldukca yavan oldugundan genelde tavasi yapilir.
En lezzetli zamani : Ocak ayi en yagli zamani oldugundan tuzlama icin en ideal zamanidir.
Yemek Önerisi : Tadi uskumruya nazaran oldukca yavan oldugundan genelde tavasi yapilir. Tuzlamasi cok guzel olur.
LÜFER
Akdeniz,Karadeniz, Marmara, Hint Okyanusu ve Atlas Okyanusu nda suruler dolasan lufer pullu bir gocmen baliktir. Soguk denizlerde yasayanlari daha yagli oldugundan daha da lezzetli olur.
Ulkemizde Karadeniz de ve Istanbul Bogazi ile Marmara Denizi nde yakalananlarin tadi muhtesemdir. Daha guney denizlerimize inildikce yavanlasir ve kendisine mahsus o guzel tad ve kokuyu kaybeder.
Eylul ortasindan Ocak sonuna kadar olan zamani en yagli ve lezzetli zamanidir. Bu devre icinde izgarasi tavsiye edilir.
Cinekopun da izgarasi cok iyi olur, ancak mevsimi lufere göre kisadir. Kasim sonundan itibaren azalmaya baslar. Diger zamanlarda, buyulugune gore pilakisi, bugulamasi, kagit kebabi ve tavasi olur. Ilbharada son derece yagsiz olduklarindan tava,pilaki ve bugulamasi tercih edilmelidir.
Lufer buyuklugune gore en cok isim alan baliktir. Lufer cesitleri soyledir:
1. 10 cm ye kadar………………. yaprak (20 adet/kg)
2. 11-13 cm arasi……………….. cinekop(16-19 adet/kg)
3. 14-16 cm arasi……………….. kabacinekop (10-15 adet/kg)
4. 17-20 cm arasi……………….. sarikanat (9-14 adet/kg)
5. 21-30 cm arasi ………………. lufer (4-8 adet/kg)
6. 31-35 cm arasi……………….. kaba lufer(2-3 adet/kg)
7. 35 cm den buyuk……………. kofana ( yaklasik 1 kg/adet
veya daha buyuk).
En lezzetli zamani : Eylul ortasindan Ocak sonuna kadar olan zamani en yagli ve lezzetli zamanidir.
Yemek Önerisi : Bu devre icinde izgarasi tavsiye edilir
PALAMUT
Uskumru,torik ve orkinosu iceren bir familyadandir. Suruler halinde yasayan pulsuz, siyah etli bir gocmen baliktir. Sirti cizgili, karni gumus rengindedir. Uzunlugu 1 metreye kadar varir.Bu familyanin cesitleri butun denizlerimizde gorulmekle birlikte en lezzetlileri Karadeniz ve Marmara da avlanilan tipleridir.Karadeniz ve Marmara palamutunda bastan kuyruga dogru muntazam cizgiler halinde giden, dordu koyu, ucu acik menevisli yedi adet bant bulunur. Ege de yasayan, Tombik, Benekli Orkinos ve Yazili Orkinos isimleri alan yakin akrabasinda ise sirttan karina dogru dalgalar halinde inen en az 16 adet alacali bant ile karin civarinda en az uc adet siyah benek bulunur. Bu cinsin etinin tadi, hakiki palamuta nazaran hic guzel degildir. Ama cok kisi bu guzelligi bilmeyip “palamut” diye aldanir ve sonra palamuttan sogur.Palamut avi Agustos ayinda baslar. Once Karadeniz den suruler halinde vanoz ve cingene palamutu, Eylul den itibaren de palamut gelmeye baslar. Palamutun boyuna gore isimlendirilmesi asagidaki gibidir:
1. 20 cm ye kadar…………………… palamut vanozu
2. 20-30 cm arasi……………………..cingene palamutu
3. 31-40 cm arasi……………………..palamut
4. 40-45 cm arasi……………………..kestane palamutu
5. 45-50 cm arasi …………………….zindandelen
6. 51-60 cm arasi……………………..torik
7. 61-65 cm arasi……………………..sivri
8. 65-70 cm arasi……………………..altiparmak
9. 70 cm den buyukler……………zindandelen
Torik ve torigin buyuk boylari palamuttan daha cok yaglidir. Bu nedenle tuzlama ve lakerdasi tercih edilir.
En lezzetli zamani : En lezzetli zamani Eylul basindan subat ortalarina kadar olan zamandir.
Yemek Önerisi : Bu mevsimde cok yagli oldugundan tavasi biraz agir kacar. Bu nedenle izgarasi ve firini tavsiye edilir. Ayni mevsimde yahnisi de harika olur. Diger mevsimlerde tavasi yapilabilir. Palamut siyah etli bir balik oldugundanbugulamasi ve corbasi tavsiye edilmez.
LEVREK, MINEKOP, ESKINE
12 degisik turden meydana gelen bu familya ilik ve tropik sukarin sig kesimlerinde yasar. Vucutlari ig biciminde ve yandan hafif basiktir. Pullari oldukca iri olan levreklerin yanlari genelde beyaz, alt bolumleri gumusi, alt yuzgeci ise sarimsidir. En irileri 1 metreyi gecebilir. Ulkemiz denizlerinde 20 ila 60 cm arasinda olurlar. Bayagi levrek ve benekli levrek olmak uzere iki tipi mevcuttur. Sirtlarindaki cok sayida benek ile ayrilirlar.
Benekli levrek Guney Ege ve Akdeniz de, bayagi levrek ise butun denizlerimizde gorulur.
Karadeniz de kotek olarak ta bilinen minekop ta bu familyanin diger bir turudur. Eskineye cok benzeyen minekoplar 30 ila 80 cm arasinda olur. 1 metreden buyuk ve 20-25 kg olanlarina da rastlanmistir. Eriskinler kiyiya yakin kayalik dipleri, yavrular ise akarsu agizlarini tercih ederler. Parlak mavimsi gri renkteki vucudu sirttan karina dogru inen sari menevisli cizgilerle bezenmistir. Karni gumusi beyazdir.Eskine ise butun denizlerimizde gorunen kiyiya yakin kayalik diplerde yasiyan bir turdur. Ortalama 30 cm ve 600 gramdır. 3-4 kiloluk irilerine de rastlanmıstir. Sirti kamburumsudur ve koyu kahve ile lacivert arasi bir renktedir. Karni ise sarı beyaz menevislidir. Basinin icinde, gozlerinin arkasinda herbiri 4-5 gram agirliginda iki adet beyaz tas bulunur. Halk arasinda bu taslarin idrar sokturucu ve bobrek tasi dusurucu olduguna inanilir.Genelde tek gezen, geceleri avlanan ve oyuklar arasindan suzulurcesine dolasan bu baligin baslica besini karides ve yavru baliklardir.Yil boyunca yenen levregin cok lezzetli eti vardir.
En lezzetli zamani : En guzel mevsimi kis aylari ve ilkbaharin basidir.
Yemek Önerisi : Yil boyunca yenen levregin cok lezzetli eti vardir.
Her turlu yemegi yapilan levregin bugulamasi, firinda kagit kebabi ve mayonezlisi nefis olur. Levrek ozellikle sarapli ve mayonezli balik yemeklerine cok guzel gider
.
TRANCA,SINARIT
Tranca genelde sinaritlerin irisi icin kullanilan bir isimdir.
Lagos ve orfozla buyuk benzerlik gosterirlerse de ayri familyalara mensupturlar.
ISTAVRIT
Istavrit, Marmara ve Bogaz da balik avlamaya baslayanlarin ilk tanistiklari baliktir.Agzi one uzayabilen, disleri ince, gozleri iri, kuyrugu derin catalli ve vucudu ig biciminde olan gocmen bir baliktir. Marmara, Ege ve Karadeniz de yasayan yerli turleri de vardir. Marmara da 15-20 cm, Ege de 30 cm civarinda olurlar. Marmara da boyu 10 cm nin altinda olan kucuk istavritlere kiraca tabir edilir. Karadeniz in dogusunda istavritler palamut buyuklugunde, yaklasik 50 cm boyunda olurlar.Sarikuyruk istavrit veya sarikanat istavrit diye anilan tipi sularimizda en cok bulunan turudur.
En lezzetli zamani : Her mevsimde yakalanan istavritin en lezzetli oldugu zaman Kasim ila Subat aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi cok guzel olur.
IZMARIT
Agzi koruklu, gozleri iri, sirt gogus ve anus yuzgecleri sert diken isinli bir baliktir. Sularimizda iki turu vardir: menekse izmarit ve istargilos. Izmaritin erkekleri disilerden daha iri olurlar. Disiler 20 cm civarinda olurken erkekler 25 cm ye kadar uzayabilir.
Izmarit midye, deniz solucanı ve balik yumurtalari ile beslenen bir dip baligidir. Eti beyaz ve son derece lezzetlidir.
En lezzetli zamani : Her mevsimde yakalanan istavritin en lezzetli oldugu zaman Kasim ila Subat aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi guzel olur. Sonbahar ve kis aylarinda izgarasi dahi yapilir.
Izmaritler izgara yapilirken ayiklanmaz. Oldugu gibi pisirilip bilahare derisi, bagirsaklari ve kilciklari ayiklanir. Uzerine limon ve zeytinyagi ile kiyilmis maydanoz eklenerek hazirlanir. Pullari kazindiktan sonra derisi tulum cıkarilarak yapilan tavasi da cok guzel olur.
Alıntı
Hangi Mevsimde Hangi Balık Yenmeli?
BALIKLAR VE ÖZELLİKLERİ
Balıklar; taze ve mevsimine uygun olarak tüketildiğinde, vitamin ve mineral kaybına uğramayacağından daha sağlıklı olur. İşte balıkların aylara göre en lezzetli zamanları ve bazı balıkların genel özellikleri…
Sularımızdaki balıkların ve diğer mahsullerin bazıları bütün sene boyunca yenir. Bazıları da aylara göre lezzetini bir kat daha arttırır ancak, bazı aylarda da fazla veya az miktarda avlanırlar.
Beyaz etli, ince, narin balıklar oldum olası hep “lüks” balık muamelesi görürler: Levrek, dil, kalkan gibi balıklar tarihin hiçbir döneminde öyle ucuza kapatılmamışlardır. Bu büyük ilgi de boşuna değildir; bu balıklar çok hafif, hazmı kolay, insanı tıkamayan türdendir.
BARBUNYA
Denizlerimizin bu tatli baligi genellikle Ege ve Akdenizde bulunur. Yerli bir balik turu olan barbunya sicak ve ilik denizlerin kiyiya yakin olan kumlu ve camurlu diplerinde, az olmakla beraber kayalik yerlerde yasar.Genelde 17 ila 20 cm
arasida olup nadiren 40 cm ye kadar cikar. Kaya Barbunyasi, Kum barbunyasi, Ot barbunyasi ve Pasa barbunu diye dort cesidi vardir. Bunlarin icinde en makbulu kaya barbunyasidir. Sirti
kirmizi ve karin kismi beyaz olan kaya barbununun sirtinda hic gri leke bulunmaz. Kum ve ot barbunyasinda ise sirt gri ile kirmizi renklerin karmasasi halindedir. Pasa barbununun her iki yaninda, ceneden kuyruga dogru sari bir serit bulunur. Tekir ile cok karistirilan Tekirden en buyuk farkliligi kafasinin daha uzun olusudur. Tekirin kafasi kuttur ve cene altinda iki adet sakali bulunur.
En lezzetli zamani : Temmuz ile Ekim aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi, izgarasi ve kagitta kebabi
Tekirden en buyuk farkliligi kafasinin daha uzun olusudur.
TEKIR
Barbunyaya çok benzeyen ve yakin akrabasi olan bu balik butun denizlerimizde avlanir. Karadeniz ve Marmara da avlanilanlar 6 ila 10 cm arasindadir. Ege ve Akdeniz de ise boylari Barbunya yakalar.Çene alti biyiklarinin uzunlugu, kut kafasi ve birinci sirt yuzgecindeki sari-siyah benekleri ile Barbunya dan ayrilir.
Dort mevsim yenebilecek bu baligin;
En lezzetli zamani, aynen Barbunya da oldugu gibi Temmuz-Ekim aylari arasidir.
Yemek Önerisi :Tavasi ve kagit kebabi cok guzel olur.
ÇIPURA
Ege nin meshur yerli baligi olan ve kucuk suruler halinde gezen çipura son yillarda ciftliklerde de uretilmeye baslanmistir.
Cipura Elips biciminde yassi vucudu, beyaz karni, koyu gri sirti ve pembemsi yanaklari ile taninir. Atlas Okyanusu, Kuzeybati Karadeniz, Ege ve Akdeniz de bulunur. Bir zamanlar Marmara Denizin de de yakalanan ve Alyanak adiyla taninan bu baligin maalesef nesli tukenmis bulunmaktadir. Genelde 20 ila 35 cm arasindadir. Ancak 6-7 kg ya varanlarina da rastlanmistir.
En lezzetli zamani : Her mevsimde zevkle yenebilir.
Yemek Önerisi : Izgarasi, bugulamasi,corbasi, firini cok guzel olur. Izgara icin ideal buyukluk 250
ila 350 gram dir (3 ila 4 adet/kilo). Daha buyuklerinin firinda pisirilmesi tercih edilmelidir.Bugulama ve corba icin her boyu kullanilabilir. Tadi nefis olan bu baligi katkisiz, yani izgara veya firinda yenmesi tercih edilmelidir. Isparoz ve lidaki bu turun kucuk cesitleridir.
KARAGOZ
Cipuranin yakin akrabasi olan Karagoz, elips seklinde, yassi,gumusi pullari olan yerli bir baliktir. Baltabas, Sivrigaga,Sargos ve Mirmir gibi cesitleri vardir. Ortalama 20-25 cm, en 50 cm boyunda olur. Yazin taslik ve yosunluk, midyesi bol yerlerde yasar. Kisin derin sulara cekilir. Her mevsimde yenebilen bu balik corbasi cok guzel olur. 1 kg ve daha buyuklerinin firini tercih edilmelidir.
En lezzetli zamani : Her mevsimde yenebilen bu balik, Ozellikle Mayis-Temmuz aylari haricinde daha yagli ve lezzetlidir.
Yemek Önerisi : Izgarasi, bugulamasi, firini ve corbasi cok guzel olur.
1 kg ve daha buyuklerinin firini tercih edilmelidir.
DIL BALIGI
Dil baligi da yerli baliklarimizdan olup Ege ve Akdeniz de bolca yakalanir. Her mevsimde yenebilir.
En lezzetli zamani: Kasim ile Subat aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi cok guzel olur.Irilerinden fileto cikarilip sis veya salcali fileto yapilabilir.
HAMSI
1988 yilinda 310.000 ton ile toplam balik avciliginin yaklasik ucte ikisini meydana getirmektedir (40.000 ton tatli su uretim ve avciligi dahil, 1988 yilinda toplam 480.000 ton). Gozlerinin gerisine kayan agzi ve yivrilmis burnu ile yakin akrabasi Sardalya dan kolaylikla ayrilir. Gumus baligi(Aterina) da hamsinin akrabasidir. Boyu ortalama 12 cm olup azami 18-20 cm ye kadar buyurler ve cok buyuk suruler halinde gezerler.
Karadeniz hamsisi Azak ve Karadeniz olmak uzere ikiye ayrilir.
Azak hamsisinin burnu daha kuttur. Azak denizinde ureyip kislamak uzere guneye, bizim Orta ve Dogu Karadeniz bolgesine inerler; Nisan sonunda da kuzeye goc ederler. Karadeniz hamsisi ise Kuzeybati Karadeniz de urer, kislamak uzere Kasim dan Subat a
kadar Trakya kiyilarina ve Marmara ya goc eder. Nisan ayinda da yumurtlamak uzere Karadeniz e cikar. Ayrica Marmara Hamsisi denilen, yalniz Marmara da cikan, daha kucuk ve goc etmiyen bir
hamsi turu de vardir. Ayni tur Kuzey Ege de de bulunur. Bu hamsinin sirt rengi daha aciktir.
Hamsi ozellikle Karadeniz yoremizin temel gidasi, temel protein kaynagidir. Fiyatinin ucuz olmasi nedeniyle cok genis kitleler tarafindan tuketilir.Hamsinin hemen her turlu yemegi yapilir.
En lezzetli zamani : Kis aylarinin en guzel ,pratik ve ucuz yiyecegidir.En lezetli Aralik ve Subat aylaridir.
Yemek Önerisi: Hamsinin hemen her turlu yemegi yapilir. Izgara, tava, firin, kagit kebabi, bugulama, pilaki, yahni ,kofte vb gibi.Tuzlama yapilarak yaz yiyecegi olarakta yaygin olarak kullanilmaktadir.
SARDALYA
Hamsinin yakin akrabasi sardalya suruler halinde yasar ve kiyilar boyunca goc eder. Hamsi gibi Ticari degeri cok yuksek bir baliktir. 1988 yilinda 90.000 ton ile hemen hamsiden sonra yer alir. Kurutularak, tuzlanarak hatta balik yagi ve balik unu elde etmekte kullanilir. Sardalya adi konserve isleminden dolayi konserve ile ozdeslesmistir. Hatta ringa konservesine de ayni ad verilir.
Sardalya Akdeniz de 15-20 cm dolaylarindadir. Okyanusta ise 30 cm ye kadar buyurler. Hamsi Karadeniz icin neyse sardalya da Portekiz, spanya Atlas Okyanusu kiyilari, Sicilya ve Malta icin de ayni seydir. Bu ulkelerde bir cok yemek sardalya uzerine kurulmustur. Ulkemizde Kuzey Ege de bolca yakalanir
En lezzetli zamani : Temmuz-Ekim aylaridir.
Yemek Önerisi : Çesitli izgaralari, firini ve kagit kebabi, bugulamasi ve pilakisi Sardalyanin kucugune papalina tabir edilir; ayiklamadan yemegiyapilir.
USKUMRU
Kolyosa cok benzeyen ve suruler halinde dolasan gocmen bir baliktir. Denizlerimizde 30 cm civarinda olan uskumru Kuzey Denizi nde 50 cm ye kadar buyur. Yaz aylarini Karadeniz de geciren uskumru Eylul ve Ekim aylarinda Marmara ya iner ve kisi burada gecirip yumurtlar. Mart ila Haziran aylarinda da Karadeniz e doner. Uskumru buyuklugune gore uc degisik ad ile adlandirilir. En kucugu kalinarya dir. 20-25 cm civarinda ve yagli olanlari uskumru, deniz uskumrusu ise çiroz olarak adlandirilir. Yazin yakalananlara ise lipari denir. Ilkbaharda Karadeniz e donus yapan cirozlar kurutulur. Esas adi ciroz kurusu olan bu kurutulmus
baliga gecen zaman icinde ismi kisaltilarak yalnizca çiroz denmeye baslanmistir.
Uskumrunun kolyostan onemli farkliliklari asagidadir.
1. Uskumru ile kolyozun sirt desenleri birbirine benzemekle birlikte kolyosun rengi koyu, uskumrunun ise aciktir.
2. Uskumrunun kuyruk catalinin ici bos ve iki cizgiden ibaret bir V harfi tarzindadir. Kolyosunki ise doludur.
3. Uskumrunun gozleri neredeyse toplu igne basi kadar kucuk, kolyosun ise oldukca iridir.
En lezzetli zamani : Eylul ayindan yumurtlamaya basladigi Ocak ayi sonuna kadardir.
Yemek Önerisi : Izgarasi, kagit kebabi, dolmasi, koftesi ve tuzlamasi cok guzel olur.Bu mevsimlerde yagli oldugundan tavasi tavsiye edilmez. Şubat tan itibaren yagini kaybetmeye basladigindan tavasi yapilabilir. Yazin yakalananlar ise pilaki ve tava icin uygundur. Ilkbaharda Karadeniz e donus yapan cirozlar kurutulur.
KOLYOS
Uskumruya cok benzeyen bu balik uskumruyla beraber suruler halinde goc eder. Ayrica Marmara ve Ege Denizi nde yerli turleri de bulunur. Tadi uskumruya nazaran oldukca yavan oldugundan genelde tavasi yapilir.
En lezzetli zamani : Ocak ayi en yagli zamani oldugundan tuzlama icin en ideal zamanidir.
Yemek Önerisi : Tadi uskumruya nazaran oldukca yavan oldugundan genelde tavasi yapilir. Tuzlamasi cok guzel olur.
LÜFER
Akdeniz,Karadeniz, Marmara, Hint Okyanusu ve Atlas Okyanusu nda suruler dolasan lufer pullu bir gocmen baliktir. Soguk denizlerde yasayanlari daha yagli oldugundan daha da lezzetli olur.
Ulkemizde Karadeniz de ve Istanbul Bogazi ile Marmara Denizi nde yakalananlarin tadi muhtesemdir. Daha guney denizlerimize inildikce yavanlasir ve kendisine mahsus o guzel tad ve kokuyu kaybeder.
Eylul ortasindan Ocak sonuna kadar olan zamani en yagli ve lezzetli zamanidir. Bu devre icinde izgarasi tavsiye edilir.
Cinekopun da izgarasi cok iyi olur, ancak mevsimi lufere göre kisadir. Kasim sonundan itibaren azalmaya baslar. Diger zamanlarda, buyulugune gore pilakisi, bugulamasi, kagit kebabi ve tavasi olur. Ilbharada son derece yagsiz olduklarindan tava,pilaki ve bugulamasi tercih edilmelidir.
Lufer buyuklugune gore en cok isim alan baliktir. Lufer cesitleri soyledir:
1. 10 cm ye kadar………………. yaprak (20 adet/kg)
2. 11-13 cm arasi……………….. cinekop(16-19 adet/kg)
3. 14-16 cm arasi……………….. kabacinekop (10-15 adet/kg)
4. 17-20 cm arasi……………….. sarikanat (9-14 adet/kg)
5. 21-30 cm arasi ………………. lufer (4-8 adet/kg)
6. 31-35 cm arasi……………….. kaba lufer(2-3 adet/kg)
7. 35 cm den buyuk……………. kofana ( yaklasik 1 kg/adet
veya daha buyuk).
En lezzetli zamani : Eylul ortasindan Ocak sonuna kadar olan zamani en yagli ve lezzetli zamanidir.
Yemek Önerisi : Bu devre icinde izgarasi tavsiye edilir
PALAMUT
Uskumru,torik ve orkinosu iceren bir familyadandir. Suruler halinde yasayan pulsuz, siyah etli bir gocmen baliktir. Sirti cizgili, karni gumus rengindedir. Uzunlugu 1 metreye kadar varir.Bu familyanin cesitleri butun denizlerimizde gorulmekle birlikte en lezzetlileri Karadeniz ve Marmara da avlanilan tipleridir.Karadeniz ve Marmara palamutunda bastan kuyruga dogru muntazam cizgiler halinde giden, dordu koyu, ucu acik menevisli yedi adet bant bulunur. Ege de yasayan, Tombik, Benekli Orkinos ve Yazili Orkinos isimleri alan yakin akrabasinda ise sirttan karina dogru dalgalar halinde inen en az 16 adet alacali bant ile karin civarinda en az uc adet siyah benek bulunur. Bu cinsin etinin tadi, hakiki palamuta nazaran hic guzel degildir. Ama cok kisi bu guzelligi bilmeyip “palamut” diye aldanir ve sonra palamuttan sogur.Palamut avi Agustos ayinda baslar. Once Karadeniz den suruler halinde vanoz ve cingene palamutu, Eylul den itibaren de palamut gelmeye baslar. Palamutun boyuna gore isimlendirilmesi asagidaki gibidir:
1. 20 cm ye kadar…………………… palamut vanozu
2. 20-30 cm arasi……………………..cingene palamutu
3. 31-40 cm arasi……………………..palamut
4. 40-45 cm arasi……………………..kestane palamutu
5. 45-50 cm arasi …………………….zindandelen
6. 51-60 cm arasi……………………..torik
7. 61-65 cm arasi……………………..sivri
8. 65-70 cm arasi……………………..altiparmak
9. 70 cm den buyukler……………zindandelen
Torik ve torigin buyuk boylari palamuttan daha cok yaglidir. Bu nedenle tuzlama ve lakerdasi tercih edilir.
En lezzetli zamani : En lezzetli zamani Eylul basindan subat ortalarina kadar olan zamandir.
Yemek Önerisi : Bu mevsimde cok yagli oldugundan tavasi biraz agir kacar. Bu nedenle izgarasi ve firini tavsiye edilir. Ayni mevsimde yahnisi de harika olur. Diger mevsimlerde tavasi yapilabilir. Palamut siyah etli bir balik oldugundanbugulamasi ve corbasi tavsiye edilmez.
LEVREK, MINEKOP, ESKINE
12 degisik turden meydana gelen bu familya ilik ve tropik sukarin sig kesimlerinde yasar. Vucutlari ig biciminde ve yandan hafif basiktir. Pullari oldukca iri olan levreklerin yanlari genelde beyaz, alt bolumleri gumusi, alt yuzgeci ise sarimsidir. En irileri 1 metreyi gecebilir. Ulkemiz denizlerinde 20 ila 60 cm arasinda olurlar. Bayagi levrek ve benekli levrek olmak uzere iki tipi mevcuttur. Sirtlarindaki cok sayida benek ile ayrilirlar.
Benekli levrek Guney Ege ve Akdeniz de, bayagi levrek ise butun denizlerimizde gorulur.
Karadeniz de kotek olarak ta bilinen minekop ta bu familyanin diger bir turudur. Eskineye cok benzeyen minekoplar 30 ila 80 cm arasinda olur. 1 metreden buyuk ve 20-25 kg olanlarina da rastlanmistir. Eriskinler kiyiya yakin kayalik dipleri, yavrular ise akarsu agizlarini tercih ederler. Parlak mavimsi gri renkteki vucudu sirttan karina dogru inen sari menevisli cizgilerle bezenmistir. Karni gumusi beyazdir.Eskine ise butun denizlerimizde gorunen kiyiya yakin kayalik diplerde yasiyan bir turdur. Ortalama 30 cm ve 600 gramdır. 3-4 kiloluk irilerine de rastlanmıstir. Sirti kamburumsudur ve koyu kahve ile lacivert arasi bir renktedir. Karni ise sarı beyaz menevislidir. Basinin icinde, gozlerinin arkasinda herbiri 4-5 gram agirliginda iki adet beyaz tas bulunur. Halk arasinda bu taslarin idrar sokturucu ve bobrek tasi dusurucu olduguna inanilir.Genelde tek gezen, geceleri avlanan ve oyuklar arasindan suzulurcesine dolasan bu baligin baslica besini karides ve yavru baliklardir.Yil boyunca yenen levregin cok lezzetli eti vardir.
En lezzetli zamani : En guzel mevsimi kis aylari ve ilkbaharin basidir.
Yemek Önerisi : Yil boyunca yenen levregin cok lezzetli eti vardir.
Her turlu yemegi yapilan levregin bugulamasi, firinda kagit kebabi ve mayonezlisi nefis olur. Levrek ozellikle sarapli ve mayonezli balik yemeklerine cok guzel gider
.
TRANCA,SINARIT
Tranca genelde sinaritlerin irisi icin kullanilan bir isimdir.
Lagos ve orfozla buyuk benzerlik gosterirlerse de ayri familyalara mensupturlar.
ISTAVRIT
Istavrit, Marmara ve Bogaz da balik avlamaya baslayanlarin ilk tanistiklari baliktir.Agzi one uzayabilen, disleri ince, gozleri iri, kuyrugu derin catalli ve vucudu ig biciminde olan gocmen bir baliktir. Marmara, Ege ve Karadeniz de yasayan yerli turleri de vardir. Marmara da 15-20 cm, Ege de 30 cm civarinda olurlar. Marmara da boyu 10 cm nin altinda olan kucuk istavritlere kiraca tabir edilir. Karadeniz in dogusunda istavritler palamut buyuklugunde, yaklasik 50 cm boyunda olurlar.Sarikuyruk istavrit veya sarikanat istavrit diye anilan tipi sularimizda en cok bulunan turudur.
En lezzetli zamani : Her mevsimde yakalanan istavritin en lezzetli oldugu zaman Kasim ila Subat aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi cok guzel olur.
IZMARIT
Agzi koruklu, gozleri iri, sirt gogus ve anus yuzgecleri sert diken isinli bir baliktir. Sularimizda iki turu vardir: menekse izmarit ve istargilos. Izmaritin erkekleri disilerden daha iri olurlar. Disiler 20 cm civarinda olurken erkekler 25 cm ye kadar uzayabilir.
Izmarit midye, deniz solucanı ve balik yumurtalari ile beslenen bir dip baligidir. Eti beyaz ve son derece lezzetlidir.
En lezzetli zamani : Her mevsimde yakalanan istavritin en lezzetli oldugu zaman Kasim ila Subat aylari arasidir.
Yemek Önerisi : Tavasi guzel olur. Sonbahar ve kis aylarinda izgarasi dahi yapilir.
Izmaritler izgara yapilirken ayiklanmaz. Oldugu gibi pisirilip bilahare derisi, bagirsaklari ve kilciklari ayiklanir. Uzerine limon ve zeytinyagi ile kiyilmis maydanoz eklenerek hazirlanir. Pullari kazindiktan sonra derisi tulum cıkarilarak yapilan tavasi da cok guzel olur.
Alıntı