Sponsorlu Bağlantılar
zaman açısından arapça fiiller - muzari fiil çekim tablosu - oluşum bakımından arapça fiiller
FİİLLER(الأفعال)
Belli bir zaman ya da durumdaki olaya delalet eden kelimelerdir
ZAMAN AÇISINDAN FİİLLER
Zaman açısından fiil mazi, muzari ve emir olmak üzere üçe ayrılır
Mazi Fiil:
Geçmiş zamandaki bir durum veya olaya delalet eden kelimedirÇekimi şu şekildedir;
Mazi fiil çekim tablosu
Çoğul
İkil
Tekil
كَتَبُوا
كَتَبَا
كَتَبَ
Müzekker III Şahıs
كَتَبْنَ
كَتَبَتَا
كَتَبَتْ
Müennes III Şahıs
كَتَبْتُمْ
كَتَبْتُمَا
كَتَبْتَ
Müzekker II Şahıs
كَتَبْتُنَّ
كَتَبْتُمَا
كَتَبْتِ
Müennes II Şahıs
كَتَبْنَا
كَتَبْنَا
كَتَبْتُ
I Şahıs
Muzari Fiil
Şimdiki ya da gelecek zamadaki bir duruma delalet eden fiildir (Türkçe’de geniş, zaman, şimdiki zaman veya gelecek zaman ile karşılanabilir)
Muzari fiil, mazi fiilin başına muzarilik harflerinden birinin ( ا، ت، ي، ن ) dörtlü fiilde dammeli, diğerlerinde fethalı] olarak getirilmesiyle elde edilir
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
اَكْرَمَ
يِكْرِمُ
سَمِعَ
يَسْمَعُ
اِسْتَعْلْمَ
يَسْتَعْلَمُ
Mazi fiil eğer üçlü ise birinci kök harfi sakin yapılır, ikinci kök harfi –sözlükte mazi fiili izleyen “u, a, i” harfleriyle gösterildiği şekilde; damme, fetha veya kesra olarak- harekelenir
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
Mazi fiil
Muzarideki harekesi
كَتَبَ
يَكْتُبُ
كَتَبَ
u
فَتَحَ
يَفْتَحُ
فَتَحَ
a
جَلَسَ
يَجْلِسُ
جَلَسَ
i
Muzari fiil çekim tablosu
Çoğul
İkil
Tekil
يَكْتُبُونَ
يَكْتُبَانِ
يَكْتُبُ
Müzekker III Şahıs
يَكْتُبْنَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبُ
Müennes III Şahıs
تَكْتُبُونَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبُ
Müzekker II Şahıs
تَكْتُبْنَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبِينَ
Müennes II Şahıs
نَكْتُبُ
نَكْتُبُ
اَكْتُبُ
I Şahıs
Mazi fiil, mezid ve başında eklenmiş bir ت harfi varsa, bu ت harfi olduğu gibi bırakılır
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
تَعَلَّمَ
يَتَعَلَّمُ
تَخَرَّجَ
يَتَخَرَّجُ
3 Mazi fiil mezid ve başında eklenmiş bir hemze varsa, hemze atılır ve sondan bir önceki harf kesra ile harekelenir
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
اَكْرَمَ
يُكْرِمُ
اَعْلَمَ
يُعْلِمُ
4 Muzari fiilin başına سَ veya سَوْفَ eklerinden biri gelirse fiil gelecek zaman anlamı kazanır
Örneğin:
Muzari
Gelecek zaman ekleri
Gelecek zaman fiili
يَكْتُبُ
سَ ، سَوْفَ
سَيَكْتُبُ
يَخْرُجُ
سَ ، سَوْفَ
سَيَخْرُجُ
5 Muzari fiilin başına veya ekleri gelirse, fiil geçmiş zaman anlamı kazanır
Örneğin:
Muzari
Geçmiş zaman ekleri
Geçmiş zaman fiili
يَكْتُبُ
لَمْ ، لَمَّا
لَمْ يَكْتُبْ ، لَمَّا يَكْتُبْ
يَخْرُجُ
لَمْ ، لَمَّا
لَمْ يَخْرُجْ ، لَمَّا يَخْرُجْ
OLUŞUM BAKIMINDAN FİİL İKİYE AYRILIR:
a) Mücerred fiil: Sadece kök harflerinden oluşan fiildir
b) Mezid fiil: Mücerred fiilin bir, iki, üç veya dört harf artırılmasıyla oluşmuş fiildir
Üçlü mücerred fiil
Muzari
Mazi
Muzari Kalıp
Mazi Kalıp
يَجْلِسُ
جَلَسَ
يَفْعِلُ
فَعَلَ
يَنْصُرُ
نَصَرَ
يَفْعُلُ
فَعَلَ
يَفْتَحُ
فَتَحَ
يَفْعَلُ
فَعَلَ
يَعْلَمُ
عَلِمَ
يَفْعَلُ
فَعِلَ
يَحْسَبُ
حَسِبَ
يَفْعَلُ
فَعِلَ
يَكْرُمُ
كَرُمَ
يَفْعُلُ
فَعُلَ
Dörtlü mezid
Mastar
Muzari
Mazi
تَفْعِيل
يُفَعِّلُ
فَعَّلَ
اِفْعَال
يَفْعِلُ
اَفْعَلَ
مُفَاعَلَة ، فِعَال
يُفَاعِلُ
فَاعَلَ
Beşli mezid
Mastar
Muzari
Mazi
تَفَعَّل
يَتَفَعَّلُ
تَفَعَّلَ
اِفْتِعَال
يَفْتَعِلُ
اِفْتَعَلَ
اِنْفِعَال
يَنْفَعِلُ
اِنْفَعَلَ
تَفَاعُل
يَتَفَاعَلُ
تَفَاعَلَ
اِفْعِلاَل
يَفْعَلُّ
اِفْعَلَّ
Altılı mezid
Mastar
Muzari
Mazi
اِسْتِفْعَال
يَسْتَفْعِلُ
اِسْتَفْعَلَ
Mücerred fiile bazı harflerin ilave edilmesiyle fiil yeni bir anlam kazanır, fakat her fiil istenilen mezid fiil kalıbına sokulamaz, sadece Arapların kullandığı kalıp kullanılabilir Hangi kalıpların kullanıldığını tespit için sözlüğe başvurulmalıdır.
Mezid fiillerin mücerred fiile kazandırdığı başlıca anlamlar şunlardır:
1 اَفْعَلَ ve فَعَّلَ : geçişlilik
2 فَاعَلَ ve تَفَََاعَلَ : işdeşlik
3 اِفْتَعَلَ ، اِنْفَعَلَ ve تَفَعَّلَ : dönüşlülük
4 اِفْعَلَّ : bir sıfat ile nitelenme: اِصْفَرَّ
5 اِسْتَفْعَلَ : isteme: اِسْتَغْفَرَ
Nesne alıp almaması açısından fiil, “lazım” ve “müteaddi” olarak ikiye ayrılır
Lazım fiil (Geçişsiz fiil): Mef’ule ihtiyaç duymayan fiildir
Müteaddi (Geçişli fiil): Mef’ul bih sarih olmadan tam bir anlam ifade etmeyen fiildir
Fiil mizaç, şekil, renk, kusur, temizlik, pislik, doluluk ya da boşluğa işaret ediyorsa lazim fiildir
Şu kalıplardaki fiiller daima lazım fiildir: فَعُلَ ، اِفْعَلَّ ، اِنْفَعَلَ ، اِفْعَالَّ
Şu kalıplardaki fiiller genellikle lazım fiildir: تَفَعَّلَ ، تَفََاعَلَ ، اِفْتَعَلَ
Şu kalıplar genellikle müteaddidir: فَعَّلَ ، اَفْعَلَ ، فَاعَلَ ، اِسْتَفْعَلَ
Mücerret üçlü fiillerin mastarları seamidir, sözlüklere başvurulmak suretiyle öğrenilir; bununla birlikte şu genellemeler söz konusudur:
1 فِعَالَة bir meslek veya zenaata işaret eder Örneğin: زَرَعَ – زِرَاعَة
2 فَعَلاَن bir harekete işaret eder Örneğin: هَاجَ – هَيَجَان
3 فُعْلَة renge işaret eder Örneğin: خَضِرَ – خُضْرَة
4 فُعَال rahatsızlık veya hastalığa işaret eder Örneğin: سَعَلَ – سُعَال
5 فُعَال ve فَعِيل sese işaret eder Örneğin: نَبَحَ – نُبَاح ، زَأَرَ-زَئِير
6 فَعِيل yolculuk ve seyre işaret eder Örneğin: رَحَلَ- رَحِيل
7 فَعُلَ kalıbının mastarı فُعُولْة، فَعَالَة ، فَعَل Örneğin: سَهُلَ – سُهُولَة
8 فَعَلَ kalıbındaki lazım fiilin mastarı فُعُول dür Örneğin: جَلَسَ – جُلُوس
9 فَعَلَ veفَعِلَ kalıbındaki müteaddi fiilin mastarı: فَعْل
Mimli Mastar: Kök harflerinin başına م harfi eklenerek yapılan mastardır
Mimli mastar مَفْعَل kalıbındadır; kök harflerinden sonuncusu illet harfi ise mastar, مَفْعِل kalıbındadır
Mezid fiilde, fiilin ismi meful kalıbında gelir Mimli mastarın sonuna ة eklenebilir
EMİR
Muzari fiilden elde edilir:
Üçlü fiilde, baştaki muzarilik harfi atılır, yerine hemze getirilir Muzari fiildeki kök harfinin harekesi
Damme ise; ilave edilen hemzenin harekesi damme olur
Örneğin: يَنْصُرُ – اُنْصُرْ
Fetha veya kesra ise, ilave hemzenin harekesi kesra olur
Örneğin: يَعْلَمُ – اِعْلَمْ ، يَجْلِسُ – اِجْلِسْ
Emir fiil
Çoğul
İkil
Tekil
اُكْتُبُوا
اُكْتُبَا
اُكْتُبْ
Müzekker
اُكْتُبْنَ
اُكْتُبَا
اُكْتُبِي
Müennes
Mastarlara göre emir kipleri
Emir
Mastar
Emir Kalıp
Mastar Kalıp
اَكْرِمْ
اَكْرَمَ
اَفْعِلْ
اَفْعَلَ
كَلِّمْ
كَلَّمَ
فَعِّلْ
فَعَّلَ
قَاتِلْ
قَاتَلَ
فَاعِلْ
فَاعَلَ
اِشْتَرِكْ
اِشْتَرَكَ
اِفْتَعِلْ
اِفْتَعَلَ
اِسْتَغْفِرْ
اِسْتَغْفَرَ
اِسْتَفْعِلْ
اِسْتَفْعَلَ
İSMİ MERRA: Ait olduğu fiilin bir kere oluşunu gösteren isimdir
Üçlü fiilden فَعْلَة kalıbından gelir Örneğin: ضَرَبَ – ضَرْبَة
Mezid fiilden mastarının sonuna eklenen ة ile gelir: Örneğin: اِنْتَلَقَ – اِنْتِلاَقَة
alıntı
FİİLLER(الأفعال)
Belli bir zaman ya da durumdaki olaya delalet eden kelimelerdir
ZAMAN AÇISINDAN FİİLLER
Zaman açısından fiil mazi, muzari ve emir olmak üzere üçe ayrılır
Mazi Fiil:
Geçmiş zamandaki bir durum veya olaya delalet eden kelimedirÇekimi şu şekildedir;
Mazi fiil çekim tablosu
Çoğul
İkil
Tekil
كَتَبُوا
كَتَبَا
كَتَبَ
Müzekker III Şahıs
كَتَبْنَ
كَتَبَتَا
كَتَبَتْ
Müennes III Şahıs
كَتَبْتُمْ
كَتَبْتُمَا
كَتَبْتَ
Müzekker II Şahıs
كَتَبْتُنَّ
كَتَبْتُمَا
كَتَبْتِ
Müennes II Şahıs
كَتَبْنَا
كَتَبْنَا
كَتَبْتُ
I Şahıs
Muzari Fiil
Şimdiki ya da gelecek zamadaki bir duruma delalet eden fiildir (Türkçe’de geniş, zaman, şimdiki zaman veya gelecek zaman ile karşılanabilir)
Muzari fiil, mazi fiilin başına muzarilik harflerinden birinin ( ا، ت، ي، ن ) dörtlü fiilde dammeli, diğerlerinde fethalı] olarak getirilmesiyle elde edilir
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
اَكْرَمَ
يِكْرِمُ
سَمِعَ
يَسْمَعُ
اِسْتَعْلْمَ
يَسْتَعْلَمُ
Mazi fiil eğer üçlü ise birinci kök harfi sakin yapılır, ikinci kök harfi –sözlükte mazi fiili izleyen “u, a, i” harfleriyle gösterildiği şekilde; damme, fetha veya kesra olarak- harekelenir
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
Mazi fiil
Muzarideki harekesi
كَتَبَ
يَكْتُبُ
كَتَبَ
u
فَتَحَ
يَفْتَحُ
فَتَحَ
a
جَلَسَ
يَجْلِسُ
جَلَسَ
i
Muzari fiil çekim tablosu
Çoğul
İkil
Tekil
يَكْتُبُونَ
يَكْتُبَانِ
يَكْتُبُ
Müzekker III Şahıs
يَكْتُبْنَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبُ
Müennes III Şahıs
تَكْتُبُونَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبُ
Müzekker II Şahıs
تَكْتُبْنَ
تَكْتُبَانِ
تَكْتُبِينَ
Müennes II Şahıs
نَكْتُبُ
نَكْتُبُ
اَكْتُبُ
I Şahıs
Mazi fiil, mezid ve başında eklenmiş bir ت harfi varsa, bu ت harfi olduğu gibi bırakılır
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
تَعَلَّمَ
يَتَعَلَّمُ
تَخَرَّجَ
يَتَخَرَّجُ
3 Mazi fiil mezid ve başında eklenmiş bir hemze varsa, hemze atılır ve sondan bir önceki harf kesra ile harekelenir
Örneğin:
Mazi fiil
Muzari fiil
اَكْرَمَ
يُكْرِمُ
اَعْلَمَ
يُعْلِمُ
4 Muzari fiilin başına سَ veya سَوْفَ eklerinden biri gelirse fiil gelecek zaman anlamı kazanır
Örneğin:
Muzari
Gelecek zaman ekleri
Gelecek zaman fiili
يَكْتُبُ
سَ ، سَوْفَ
سَيَكْتُبُ
يَخْرُجُ
سَ ، سَوْفَ
سَيَخْرُجُ
5 Muzari fiilin başına veya ekleri gelirse, fiil geçmiş zaman anlamı kazanır
Örneğin:
Muzari
Geçmiş zaman ekleri
Geçmiş zaman fiili
يَكْتُبُ
لَمْ ، لَمَّا
لَمْ يَكْتُبْ ، لَمَّا يَكْتُبْ
يَخْرُجُ
لَمْ ، لَمَّا
لَمْ يَخْرُجْ ، لَمَّا يَخْرُجْ
OLUŞUM BAKIMINDAN FİİL İKİYE AYRILIR:
a) Mücerred fiil: Sadece kök harflerinden oluşan fiildir
b) Mezid fiil: Mücerred fiilin bir, iki, üç veya dört harf artırılmasıyla oluşmuş fiildir
Üçlü mücerred fiil
Muzari
Mazi
Muzari Kalıp
Mazi Kalıp
يَجْلِسُ
جَلَسَ
يَفْعِلُ
فَعَلَ
يَنْصُرُ
نَصَرَ
يَفْعُلُ
فَعَلَ
يَفْتَحُ
فَتَحَ
يَفْعَلُ
فَعَلَ
يَعْلَمُ
عَلِمَ
يَفْعَلُ
فَعِلَ
يَحْسَبُ
حَسِبَ
يَفْعَلُ
فَعِلَ
يَكْرُمُ
كَرُمَ
يَفْعُلُ
فَعُلَ
Dörtlü mezid
Mastar
Muzari
Mazi
تَفْعِيل
يُفَعِّلُ
فَعَّلَ
اِفْعَال
يَفْعِلُ
اَفْعَلَ
مُفَاعَلَة ، فِعَال
يُفَاعِلُ
فَاعَلَ
Beşli mezid
Mastar
Muzari
Mazi
تَفَعَّل
يَتَفَعَّلُ
تَفَعَّلَ
اِفْتِعَال
يَفْتَعِلُ
اِفْتَعَلَ
اِنْفِعَال
يَنْفَعِلُ
اِنْفَعَلَ
تَفَاعُل
يَتَفَاعَلُ
تَفَاعَلَ
اِفْعِلاَل
يَفْعَلُّ
اِفْعَلَّ
Altılı mezid
Mastar
Muzari
Mazi
اِسْتِفْعَال
يَسْتَفْعِلُ
اِسْتَفْعَلَ
Mücerred fiile bazı harflerin ilave edilmesiyle fiil yeni bir anlam kazanır, fakat her fiil istenilen mezid fiil kalıbına sokulamaz, sadece Arapların kullandığı kalıp kullanılabilir Hangi kalıpların kullanıldığını tespit için sözlüğe başvurulmalıdır.
Mezid fiillerin mücerred fiile kazandırdığı başlıca anlamlar şunlardır:
1 اَفْعَلَ ve فَعَّلَ : geçişlilik
2 فَاعَلَ ve تَفَََاعَلَ : işdeşlik
3 اِفْتَعَلَ ، اِنْفَعَلَ ve تَفَعَّلَ : dönüşlülük
4 اِفْعَلَّ : bir sıfat ile nitelenme: اِصْفَرَّ
5 اِسْتَفْعَلَ : isteme: اِسْتَغْفَرَ
Nesne alıp almaması açısından fiil, “lazım” ve “müteaddi” olarak ikiye ayrılır
Lazım fiil (Geçişsiz fiil): Mef’ule ihtiyaç duymayan fiildir
Müteaddi (Geçişli fiil): Mef’ul bih sarih olmadan tam bir anlam ifade etmeyen fiildir
Fiil mizaç, şekil, renk, kusur, temizlik, pislik, doluluk ya da boşluğa işaret ediyorsa lazim fiildir
Şu kalıplardaki fiiller daima lazım fiildir: فَعُلَ ، اِفْعَلَّ ، اِنْفَعَلَ ، اِفْعَالَّ
Şu kalıplardaki fiiller genellikle lazım fiildir: تَفَعَّلَ ، تَفََاعَلَ ، اِفْتَعَلَ
Şu kalıplar genellikle müteaddidir: فَعَّلَ ، اَفْعَلَ ، فَاعَلَ ، اِسْتَفْعَلَ
Mücerret üçlü fiillerin mastarları seamidir, sözlüklere başvurulmak suretiyle öğrenilir; bununla birlikte şu genellemeler söz konusudur:
1 فِعَالَة bir meslek veya zenaata işaret eder Örneğin: زَرَعَ – زِرَاعَة
2 فَعَلاَن bir harekete işaret eder Örneğin: هَاجَ – هَيَجَان
3 فُعْلَة renge işaret eder Örneğin: خَضِرَ – خُضْرَة
4 فُعَال rahatsızlık veya hastalığa işaret eder Örneğin: سَعَلَ – سُعَال
5 فُعَال ve فَعِيل sese işaret eder Örneğin: نَبَحَ – نُبَاح ، زَأَرَ-زَئِير
6 فَعِيل yolculuk ve seyre işaret eder Örneğin: رَحَلَ- رَحِيل
7 فَعُلَ kalıbının mastarı فُعُولْة، فَعَالَة ، فَعَل Örneğin: سَهُلَ – سُهُولَة
8 فَعَلَ kalıbındaki lazım fiilin mastarı فُعُول dür Örneğin: جَلَسَ – جُلُوس
9 فَعَلَ veفَعِلَ kalıbındaki müteaddi fiilin mastarı: فَعْل
Mimli Mastar: Kök harflerinin başına م harfi eklenerek yapılan mastardır
Mimli mastar مَفْعَل kalıbındadır; kök harflerinden sonuncusu illet harfi ise mastar, مَفْعِل kalıbındadır
Mezid fiilde, fiilin ismi meful kalıbında gelir Mimli mastarın sonuna ة eklenebilir
EMİR
Muzari fiilden elde edilir:
Üçlü fiilde, baştaki muzarilik harfi atılır, yerine hemze getirilir Muzari fiildeki kök harfinin harekesi
Damme ise; ilave edilen hemzenin harekesi damme olur
Örneğin: يَنْصُرُ – اُنْصُرْ
Fetha veya kesra ise, ilave hemzenin harekesi kesra olur
Örneğin: يَعْلَمُ – اِعْلَمْ ، يَجْلِسُ – اِجْلِسْ
Emir fiil
Çoğul
İkil
Tekil
اُكْتُبُوا
اُكْتُبَا
اُكْتُبْ
Müzekker
اُكْتُبْنَ
اُكْتُبَا
اُكْتُبِي
Müennes
Mastarlara göre emir kipleri
Emir
Mastar
Emir Kalıp
Mastar Kalıp
اَكْرِمْ
اَكْرَمَ
اَفْعِلْ
اَفْعَلَ
كَلِّمْ
كَلَّمَ
فَعِّلْ
فَعَّلَ
قَاتِلْ
قَاتَلَ
فَاعِلْ
فَاعَلَ
اِشْتَرِكْ
اِشْتَرَكَ
اِفْتَعِلْ
اِفْتَعَلَ
اِسْتَغْفِرْ
اِسْتَغْفَرَ
اِسْتَفْعِلْ
اِسْتَفْعَلَ
İSMİ MERRA: Ait olduğu fiilin bir kere oluşunu gösteren isimdir
Üçlü fiilden فَعْلَة kalıbından gelir Örneğin: ضَرَبَ – ضَرْبَة
Mezid fiilden mastarının sonuna eklenen ة ile gelir: Örneğin: اِنْتَلَقَ – اِنْتِلاَقَة
alıntı