Sponsorlu Bağlantılar
Makbul Olan Oruç
Oruç, belirli bir süre sadece yemeyi, içmeyi birakmak degil, ayni zamanda her türlü kötülükten de uzaklasmistir
Helal olan yiyecek ve içeceklerden uzak durdugumuz gibi;
-Dilimiz, yalandan,
-Ellerimiz, haram islerden,
-Midemiz, haram lokmadan,
-Gözlerirniz, harama bakmaktan,
-Kulaklarimiz, yalan ve dedikodu dinlemekten,
-Ayaklarimiz kötü isler pesinde kosmaktan uzaklasarak, oruçtan nasibini almali ve ömür boyu böyle devam etmelidir
Oruçlu, çesitli yemeklerle donatilmis sofranin basinda iftar vaktine bir dakika kalsa bile, helai olan yiyecek ve içeceklere elini sürmez Çok acikmis ve susamis olsa bile sabirla iftar vaktini bekler Bu, zoraki bir bekleyis degil, içten gelen umut dolu huzurlu bir bekleyistir
Mü'minin Allah'in emri karsisinda gösterdigi bu teslimiyet nefis terbiyesi ve iradeye hakim olma egitiminin çok olumlu bir sonucudur
Insani, nefsani arzularinin esiri olmaktan kurtarip adeta meleklestiren gerçek bir egitimdir bu Böyle bir egitimden geçen mü'min;
-Helal olan seylere bile elini sürmezken, nasil olur da harama el uzatabilir?
-Vücuda faydali olan yiyecek ve içecekleri istedigi zaman birakabildigi halde nasil olur da vücuduna zararli olan içkilerden ve kötü aliskanliklardan vazgeçmez?
-Mesru olan cinsel arzularindan vazgeçen mü'min, nasil olurda haram yollara düsebilir? Zina ve fuhus gibi mesru olmayan iliskilerde bulunabilir?
Orucun olumlu etkileri hayatimiza yansidigi ölçüde oruç gayesine ulasmis ve oruçludan beklenen gerçeklesmis olacaktir
(34) Ibn-i Mace Et'ime, 48 (35) Sa'ran!, et-Tabakatu'I-Kübra; cl, s24
Orucun Vakti
Farz olan orucun vakti, Ramazan ayinin günleridir Oruç ay takvimine göre tutulurBilindigi gibi kameri aylar günes takvimindeki aylara göre on gün önce gelir Böylece Ramazan orucuna her yil on gün erken bas-landigindan Ramazan ayi yaklasik 33 yilda sira ile yilin bütün mevsimlerini dolasmis ve oruç tutacagimiz za-manlar da degismis olur Bu durum müslümanin deg;isik mevsimlerde oruç tutmasini ve dolayisiyla her mevsimin zorluklarina kendini alistirmasini ve yoksullarin çesitli mevsim sartlarinda çektikleri sikintilari anlamasini saglar
Bilindigi gibi dünya üzerinde bölgeler arasinda önemli farklar vardir o Mesela; Kuzey yarim kürede kis iken güney yarim kürede yaz hüküm sürmektedir o Eger oruç günes tak\7Imine göre belirli bir mevsimde liitulsaydi bazi bölgelerdeki müslümanlar ömür boyu soguk mev-simde oruç tutarken bazilari daima sicak günlerde tu-tacak ayni sekilde müslümanlarin bir kismi daima 1iz1in giinlerde oruç tutarken bir kismi da kisa günlerde tut-m1is olacaktio Böylece bazi müslümanlar orucu her zaman kolaylikla tuttug1i halde bazilari da daima güçlük içinde liitmak zorunda kalacaktio
Orucun yilin bütün mevsimlerini sira ile dolasan ka-meri bir ayda (Ramazanda) tu tulmasi ile bu sakincalar ortadan kalkmistir o
Ramazan Orucu Kaç Gündür
Ramazan ayi bazi yillarda 30 gün bazi yillarda da 29 gün olur o Peygamber Efendimiz bir kere iki elinin on parmagini açarak:
-Bir ay: ''söyledir, söyledir'' buyurmus ve üçüncüsünde serçe parmagini kisarak: ''söyledir'' demistir ki bu 29 oluyor o Sonra:
-Bazi ay da: ''söyle, söyle, söyledir'' demis ve on parmagini üç defa açip kapayarak bazi ayin otuz olduguna isaret etmistir o (36)
Ramazan ayinin 30 gün çektigi yillarda tutulan oruç tam oldugu gibi 29 giin oldugu yillarda da yine tamdir Çünkü farz olan ayin tamamini oruç tutmaktir Bu sebeple Ramazan ayinin 29 gün oldugu yillarda orucun eksik olmasi sözkonusu degildir
Nitekim Peygamber Efendimiz dokuz Ramazan orucu tutmustur Bu Ramazanlarin dördü 29 gün, besi de 30 gün olmustur
Ramazan ayi girmeden önce, onu karsilamak maksadiyla bir veya iki gün oruç tutmak dogru degildir Böyle bir oruç, farz olan ve kaç gün oldugu kesinlikle bilinen Ramazan orucuna ilave endisesi tasidigi için mekruh görülmüstür
Peygamber Efendimiz söyle buyurmustur:
'Sizden biriniz Ramazani bir gün veya iki gün oruçla karsilamasm Ancak mu 'tadi olan bir orucu tutuyorsa onu tutsun ,, (37)
Ancak, ayin ve haftanin belirli günlerinde oruç tutmayi aliskanlik haline getiren kimsenin oruç tuttugu günler Ramazan öncesindeki iki güne rastlarsa bu oruçlari tutmak mekruh olmadigi gibi, Ramazandan önce iki günden fazla oruç tutmak da (Ramazana ilave endisesi ortadan kalktigindan) mekruh degildir
(36) Müslim, Siyam, 2
Orucu Kimler Tutar
Bir kimseye orucun farz olmasi için kendisinde su üç sartin bulunmasi gerekir:
1 Müslüman olmak,
2 Akilli olmak,
3 Erginlik çagina gelmis bulunmak
Bu sartlari tasimayanlara oruç tutmak farz degildir
Ancak erginlik çagina gelmeyen çocuklari bünyelerine zarar vermeyecek sekilde oruç tutmaya alistirmak uygun olur
Orucun Edasinin Sartlari
Orucun farz olmasi için gerekli olan sartlardan baska oruç ibadetinin yerine getirilebilmesi için de bazi sartlarin bulunmasi lazimdir Bunlar:
1 Saglikli olmak
2 Mukim olmak (yani misafir olmamak)
Oruç tutamayacak kadar hasta olanlarla, dini ölçülere göre yolcu olanlar oruçlarini erteleyebilirler Hastalar iyilesince, yolcular da ikamet ettikleri yere dönünce tutamadiklari günler sayisinca oruçlarini tutarlar
Orucun Sihhatinin Sartlari
Oruç tutma sartlarini tasiyan bir kimsenin tutacagi orucun sahih, yani geçerli olabilmesinin sartlari da sunlardir:
1 Oruç tutmaya niyet etmek,
2 Imsaktan iftara kadar yeme içme ve cinsel iliskiden uzak durmak,
3 Kadinlarin ayhali ve lohusa halinde bulunmamasi,
Ayhali ve lohusa olan kadinlar, bu hallerinin devam ettigi günlerde oruç tutamaz, namaz kilamazlar Bu haller sona erince tutamadiklari günlerin oruçlarini kaza ederler Fakat kilamadiklari namazlari kaza etmezler
Oruç Çesitleri
Bes çesit oruç vardir:
1- Farz Olan Oruçlar: Ramazan ayinda oruç tutmak
Ramazanda tutulamiyan orucu baska günlerde kaza etmek ve keffaret oruçlari da farzdir
2- Vacip Olan oruçlar: Adak oruçlari ile, bozulan nafile oruçlari kaza etmek vaciptir
3- Sünnet Olan Oruçlar: Muharrem ayinin dokuzuncu gününü onuncu günü ile veya onuncu gününü onbirinci günü ile birlikte oruç tutmak sünnettir
4- Müstehab Olan Oruçlar: Kameri aylarin onüç ondört ve onbesinci günleri ile haftanin Pazartesi ve Persembe günleri ve Ramazandan sonra Sevval ayinda alti gün oruç tutmak müstehabdir
5- Mekruh Olan Oruçlar:
Mekruh olan oruçlar iki kisimdir:
a) Tenzihen Mekruh Olan Oruçlar: Muharrem ayinin sadece onuncu günü ile yalniz cuma ve yalniz cumartesi günlerinde oruç tutmak, aksamdan iftar etmiyerek bir günün orucunu ertesi güne birlestirmek mekruh oldugu gibi, kisiyi zayif düsürmesi ve orucu adet haline getirecegi için senenin tamamini oruç tutmak da mekruhtur
Peygamberimiz, belirli zamanlarda tutulmasi emir ve tavsiye edilen oruçlar disinda sürekli olarak her gün oruç tutulmasini uygun görmemistir
Ashab-i Kiram'dan Selman-i Farisi Ebu'd-Derda'yi ziyarete gitti ve bulamadi Esini eski elbise içinde perisan bir durumda görünce:
-Bu ne haldir? diye sordu Kadin:
Kardesin Ebu'd-Derda'nin dünya ile isi yok ki, ''gündüz oruç tutar , gece namaz kilar'' diye yakindi Bu sirada kocasi Ebu'd-Derda da geldi Selman'i selamladi ve onun için yemek hazirlayip önüne getirdi Selman ona:
-Haydi sen de ye! dedi Ebu'd-Derda: -Ben oruçluyum, deyince, Selman:
-Vallahi sen yemeyince ben de yemem dedi Bunun üzerine o da, orucunu bozup misafiri ile yedi (38) Gece
olunca Ebu'd-Derda gecenin ilk saatlerinde namaza kalkmak istedi Selman:
-Uyu; diye ona engel oldu Ebu'd-Derda da uyudu
Sonra tekrar kalkmak isteyince yine Selman:
-Uyu! diyerek, ona engel oldu Gecenin geç vaktinde, Selman:
-Simdi kalk! dedi ve ikisi de kalkip abdest aldilar ve namaz kildilar Namazdan sonra Selman Ebu'd-Derda'ya:
-Kardesim! Süphesiz senin üzerinde Rabbinin hakki vardir
-Kendinin de hakki vardir
-Ailenin de hakki vardir
Binaenaleyh her hak sahibine hakkini vermelisin, dedi
Sonra Ebu'd-Derda Peygamberimizin huzuruna gelip olanlari anlatinca Peygamber Efendimiz: Selman dogru söylemistir buyurdu (39)
(38) Bu durum nafile oruçlar için sözkonusudur Yoksa Ramazan oru-cunu tutana böyle bir teklif yapilmiyacagi gibi kisinin Ramazan orucunu bozmasi da sözkonusu olamaz
(39) Buhari Savm 51
Görülüyor ki bir müslüman'in yapmakla yükümlü bulundugundan fazla olarak kendisini tamamen ibadete vererek vücudunu zayif düsürmesi, dünya ile ilgisini kesmesi ve ailesini ihmal etmesi dogru degildir
b) Tahrimen Mekruh Olan Oruçlar: Ramazan bayraminin birinci günü ile kurban bayraminin dört günü oruç tutmak tahrimen mekruhtur
Bu günler, Allah 'in kullarina birer ziyafet günleridir Oruç tutarak Allah'in ziyafetinden kaçmak dogru degildir
Oruca Ne Zaman ve Nasil Niyet Edilir?
Orucun önemli bir sarti da niyettirNiyetsiz oruç sahih degildir Bu sebeple; niyetin ne zaman ve nasil yapilacaginin bilinmesi gerekir
Niyet zamani itibariyle oruçlar ikiye ayrilir:
1 -Geceden itibaren gündüz kusluk vaktine kadar niyet edilebilen oruçlar;
Bunlar, Ramazan ayinda tutulan, belirli günlerde tutulmasi adanan oruçlar ile nafile olarak tutulan oruçlardir
Bu oruçlara geceleyin imsak vaktinden önce niyet edilebilecegi gibi gündüz kusluk vaktine kadar da niyet edilebilir, gece niyet etmek daha faziletlidir
Gündüz oruca niyetin caiz olmasi, imsaktan sonra birsey yemeyip içmemeye ve orucu bozan bir is yapmamaya baglidir Eger oruca aykiri bir sey yapilmis ise gündüz niyet caiz olmaz
2- Imsak vaktinden önce geceleyin niyet edilmesi gereken oruçlar:
Bunlar da: Ramazanda tutulamayip baska zamanda kaza edilen Ramazan orucu ile her çesit keffaret oruçlari, baslanip ta bozulan nafile oruçlarin kazasi ve mutlak olarak adanan (zamani belirlenmeyen) oruçlardir
Bu oruçlar için belirlenen bir vakit olmadigindan bunlar için imsaktan önce geceleyin niyet etmek lazimdir Bu oruçlara tan yeri agardiktan yani imsak vakti geçtikten sonra niyet edilmez
Ramazan orucuna aksamdan itibaren kusluk vaktine kadar niyet edilebilir Söyle ki;
Normal olarak oruca sahur yemegini yedikten sonra niyet edilir Ancak sahurda uyanamayip yeme içme zamaninin bittigi imsak vaktinden sonra kalkan bir kimse, günes dogmus olsa bile, kusluk vaktine kadar o günün orucuna niyet edebilir Yeter ki, imsak vaktinden sonra orucu bozacak bir sey yapmasin
Sahura kalkmak istemeyen bir kimse aksamdan sonra yarinin orucuna niyet edebilir, geceleyin kalkip tekrar niyet etmesi gerekmez
Niyet esasen kalb ile olur Yani geceleyin, yarin oruç tutacagini kalbinden geçiren kimse niyet etmis demektir Oruç tutmak düsüncesi ile sahur yemegine kalkan kimsenin bu düsüncesi de niyettir Oruca kalb ile niyet etmek yeterlidir Ancak kalb ile yapilan bu niyeti dil ile söylemek daha iyidir Bu sebeple, oruç tutacak olan kimse, hem içinden niyet etmeli, hem de dili ile:
''Niyet ettim Ramazan-i serifin yarmki orucuna'' diye söylemelidir Her günün orucuna ayri niyet etmek lazimdir
Oruçluya Müstehap Olan Seyler:
1 Sahura kalkip yemek
2 Sahur yemegini biraz geç yemek Yemegi süpheli bir vakte kadar geciktirmek ise mekruhtur
3 Günes battigi iyice anlasildiktan sonra iftarda acele etmek Iftari namazdan önce yapmak da müstehaptir Iftarda su duayi okumak sünnettir:
''Allahümme leke sumtu ve bike amentü ve a1eyke tevekkeltü ve ala rizkike eftartü ve savme'I-Gadi min sehri Ramazane neveytü, fegfirli ma kaddemtü ve ma ahhartü''
Anlami: ''Allah'im! Senin rizan için oruç tuttum, sana inandim ve sana güvendini Senin rizkinla orucumu açtim ve Ramazan ayinin yarinki orucuna da niyet ettim Benim geçmis ve gelecek günahlarimi bagisla!''
Sahur ve Iftarin Fazileti
Sahurda kalkip yemek müstehabdir Peygamberimiz:
''Sahurda yemek yeyiniz, çünkü sahur da bereket vardir'' (40) buyurmustur Sahur yemegi, oruca dayanma gücü verir Dualarin kabul edildigi vakitlerden biri de sahur zamanidir Oruçlu sahura kalktigi zaman, dilekleri için dua etmeli ve Allah 'tan günahlarinin bagislanmasini istemelidir
(40) Buhari Savm 20; Müslim Siyam 9
Oruçlulara iftar yemegi vermek hayirli bir davranis oldugu gibi bu sofralarda misafir agirlamak unutulmamasi gereken geleneklerimizdendir de
Peygamberimiz buyuruyor ki:
''Bir oruçluya iftar veren kimseye, o oruçlunun sevabi kadar sevap verilir Ancak o oruçlunun sevabindan da bir sey eksilmez'' (41)
Oruç ibadetini tamamlayip iftar vaktine yetisen kimse, bundan büyük bir mutluluk ve sevinç duyar O, tuttugu orucun mükafatini almak üzere, kiyamet gününde Allah'in huzuruna vardigi zaman en büyük sevinci tadacaktir
Peygamberimiz söyle buyuruyor: ''Oruçlunun iki sevinci vardir: Biri, iftar ettigi vakit, digeri de Allah 'a kavustugu zamandir'' (42)
Iftar vakti yapilan dualar kabul edilir PeygamberimIZ (sas) bu konuda söyle buyurmustur: ''Üç kimsenin duasi geri çevrilmez, kabul edilir:
1- Oruçlunun iftar vaktindeki duasi,
2- Adaletli hükümdarin duasi,
3- Mazlumun duasi'' (43)
(4 1) Et-Tergib ve't- Terhib c2 s 144 (42) Buhar!, Savm, 20; Müslim Siyam 9 (43) Tirmiz!, Deavat, 128
Orucu, Ramazandan Sonraya Ertelemeyi Mübah Kilan Özürler
Özürsüz olarak Ramazan ayinda oruç tutmamak günahtir Ancak bir kimse asagidaki durumlarda Ramazan orucunu sonradan kaza etmek sartiyle tutmayabilir veya baslamis oldugu orucu bozabilir Ancak sonradan ilk firsatta tutamadigi günler sayisinca oruçlari kaza etmesi gerekir
Bir kimsenin Ramazan orucunu sonraya birakabilmesi için geçerli sayilan özürler sunlardir:
1) Hastalik: Bir hasta oruç tuttugu takdirde hastaliginin artmasindan veya uzamasindan korkarsa oruç tutmayabilir Hastaligi iyilesince tutamadigi oruçlari kaza eder Hastaya bakan kimse de böyledirRamazan ayinda düsmanla savasan asker, oruç tuttugu takdirde zayif düseceginden endise ederse misafir durumunda olmasa bile oruç tutmayabilirSavasa katilacagi kesinlikle veya kuvvetli bir ihtimalle biliniyorsa henüz savasa girmeden önce de zayif diisme endisesiyle yine oruç tutmayabilir Tutamadigi oruçlari daha sonra kaza eder
2) Yolculuk: Ramazan ayinda en az 90 km mesafeye yolculuga çikan kimse oruç tutmayabilir (Hamza el-Eslemi adindaki sahabi peygamberimize yolculukta oruç tutup tutmayacagini sorunca peygamberimiz ona:
-''Ister tut, ister tutma'' diye cevap vermisti(44) Bu hüküm dinen yolcu (misafir) sayilan kimseler içindir Ikamet ettigi yerden en az 90 km veya daha fazla mesafeye yolculuk yapan ve gittigi yerde 15 günden az bir süre kalmaya niyet eden kimse dinen misafirdir Eger gittigi yerde 15 günden fazla kalmaya karar vermisse, o yere vardigi andan itibaren misafir olmaktan çikar Buna göre, Ramazan ayinda bulundugu yerden en az 90 km uzaklikta bir yere yolculuk yapan kimse yolculuk süresince oruç tutmayabilir Gittigi yerde 15 günden az kalacaksa hüküm yine aynidir Eger gittigi yerde 15 gün kalacaksa yolculugu bitince vardigi yerde orucunu tutmasi gerekir Yolculuk hali bitince tutmadigi günleri kaza eder Oruç
tutmasinda bir güçlük yoksa yolcunun oruç tutmasi daha hayirlidir
(44) Ibn-i Mace Siyam 7
3) Zor Görmek: Orucu bozmak için ölümle veya vücuduna bir zarar verilmekle tehdit edilen kimse orucunu bozabilir Bozdugu orucu sonra tutar
4) Gebe ve Emzikli Olmak: Gebe veya emzikli olan bir kadin, oruç tuttugu takdirde kendisine veya çocuguna bir zarar geleceginden korkarsa oruç tutmayabilir Gebelik ve emziklilik hali sona erince tutamadigi günleri kaza eder
5) Siddetli Açlik ve Susuzluk: Oruçlu bir kimse açlik veya susuzluk sebebiyle aklinin bozulmasindan veya vücuduna ciddi bir zarar geleceginden korkarsa, orucunu bozabilir Sonra uygun bir zamanda tutamadigi oruçlari kaza eder
6) Yaslilik ve Düskünlük: Vücudu günden güne düsen ve oruca dayanamayan iyice ihtiyarlamis olan kimseler oruç tutmayabilir Bunlar sonradan da orucu kaza edemiyecekleri için tutamadiklari her günün orucunun yerine fidye verirler Iyilesme ümidi olmayan hastalar da böyledir
Bu özür sahiplerinden herhangi biri, özrü devam ederken ölürse tutamadiklari oruçlar için fidye verilmesini vasiyet etmesi gerekmez Özrü ortadan kalkip tutamadigi oruçlarini kaza edecek kadar bir zamana yetisir de oruçlari daha kaza etmeden ölürse bu oruçlar için malinin üçte birinden fidye verilmesini vasiyet etmesi lazimdir (Ölenin varisi yoksa malinin tamamindan vasiyet eder)
Eger vasiyet etmezse, varislerinin teberru olarak ölenin fidyesini vermesi caizdir
Fidye
Oruç tutmaya gücü yetmeyen düskün ve yasli kimseler ile iyilesme ümidi olmayan hastalar, Ramazan ayinin her günü için birer fidye verirler Fidyenin tutari aynen fitre kadardir Bu fidyeler Ramazanin baslangicinda verilebilecegi gibi, Ramazanin içinde veya sonunda da verilebilir
Isterlerse fidyenin hepsini bir fakire topluca verir, ayri ayri fakirlere de verebilir Bu durumda olan kimseler, fidye vermeye gücü yetmiyorsa Allah'tan bagislanmalarini isterler Oruç tutmaya gücü yetmeyen yaslilar ile iyilesme ümidi olmayan hastalar eger ileride tutabilecek duruma gelirlerse tutamadiklari oruçlari kaza etmeleri gerekir Önceden verdikleri fidyelerin hükmü kalmaz bunlar nafile bagis sayilir
Kaza ve Keffaret
Kaza: Bozulan orucun yerine gününe gün oruç tutmaktir
Keffaret: Bozulan bir gün orucun yerine iki kameri ay veya altmis gün pespese oruç tutmak demektir Ayrica bozulan orucun da kaza edilmesi gerekir Keffaret, sadece Ramazan ayinda tutulan orucun bile bile bozulmasinin cezasidir Diger oruçlarin bozulmasi halinde yalniz kaza, yani gününe gün oruç tutmak yeterli olur
Ramazan orucu öbür aylarda kaza edilirken bilerek bozulsa yine kaza lazim gelir, keffaret icabetmez Keffaret orucu, ara verilmeden pespese tutulacagi için Ramazan ayina ve oruç tutulmasi haram olan günlere rastlamamasi lazimdir
Keffaret orucuna kameri aylardan birinin ilk gününde baslanirsa iki ay ara vermeden oruç tutulur Bu aylardan ikisi de yirmidokuz gün çiksa bile iki tam ay oruç tutuldugu için keffaret tamamlanmis olur Ayin ilk günü degil de diger günlerde baslanirsa hiç ara vermeden 60 gün oruç tutularak keffaret tamamlanir
Herhangi bir sebeple keffaret oruclarina ara verilir veya eksik tutulursa yeniden baslayip altmis günü kesintisiz tamamlamak lazimdir Kadinlar keffaret orucu tutarken araya giren ayhali günlerini tutmazlar , ayhali yani adet halleri bitince ara vermeden temiz günlerinde oruca devam ederek 60 günü tamamlarlar Kadin, adet hali bittigi halde temiz olan günlerinde, oruç tuitmayarak keffaret orucuna ara verirse, keffarete yeniden baslamasi gerekir
Birkaç defa keffareti gerektirecek sekilde orucunu bozan kimseye bunlarin hepsi için bir keffaret orucu yeterli olur Ancak keffareti yerine getirdikten sonra yine kasten orucunu bozarsa bundan dolayi da ayrica keffaret icabeder
Yasli veya hasta olup keffaret orucu tutmaya gücü yetmeyen kimse keffaret olarak altmis fakiri sabah ve aksam yedirip doyurur Veya yemek parasini fakirin eline verir Her günlük yiyecek bir fitre miktaridir Fitre miktari bu parayi ayri ayri altmis fakire verebilecegi gibi, hergün bir fitre miktari olmak üzere altmis günde bir fakire de verebilir
Altmis günlük yiyecegi veya fitre miktari olan degerini bir günde bir fakire verirse sadece bir günlük yerine geçer
Orucu Bozan Seyler
Oruca aykiri olan bir seyin yapilmasi halinde oruç bozulur Orucu bozan bazi seyler hem kaza, hem de keffareti gerektirir Orucu bozan bazi seylerden dolayi da sadece kaza gerekir
Orucu Bozup Kaza ve Keffareti Gerektiren Seyler
l Oruçlu oldugunu bilerek yemek ve içmek (yenilip içilen sey ister gida, ister ilaç olsun)
2 Oruçlu oldugunu bile bile cinsel iliskide bulunmak Kari-kocadan biri ötekine zorla cinsel iliskide bulundugu takdirde zorla iliskide bulunana kaza ve keffaret, kendisine zorla iliskide bulunulan kisiye de kaza lazim gelir
3 Agzina giren yagmur kar ve doluyu kendi istegiyle yutmak,
4 Sigara içmek, öd agaci veya anber ile tütsülenip dumanini içeri çekmek,
5 Enfiye çekmek,
6 Bugday ve arpa tanesi yutmak,
7 Disardan bir susam tanesi kadar bir seyi alip yutmak,
8 Yenmesi alisilmis olan çamur, kil ve kömür gibi seyleri yemek (Bazi kimseler bunlari severek yerler)
9 Az miktarda tuz yemek,
10 Karisinin veya sevdigi bir kimsenin tükürügünü yutmak (Bundan zevk aldigi için kaza ve keffaret gerekir Baskasinin tükürügünden igrendigi için bundan keffaret gerekmez)
11 Kan aldirdiktan veya sadece karisini öptiikten sonra orucu bozuldugu kanaatiyle bile bile orucunu bozmak,
Ramazan ayinda niyet ederek oruca baslayan kimse, saydigimiz seylerden birini bilerek ve özürsüz olarak yaparsa orucu bozulmus olur Bozulan bu orucu kaza etmesi ve kasten bozdugu için de keffaret tutmasi gerekir
Keffareti Düsüren Seyler
Keffareti gerektiren bir seyi yaparak orucunu bozan kimse ayni gün oruç tutamayacak derecede hastalanir veya kadin ayhali yahut da lohusa olursa keffaret düser, yani keffaret orucu tutmasi gerekmez Ancak hastaligin kendi istegi disinda olmasi sarttir Kendisi kasten hastaliga sebep olursa keffaret düsmedigi gibi sefer mesafesinde bir yolculuga çikmasi ile de düsmez
Orucu Bozup Yalniz Kazayi Gerektiren Seyler
1 Pamuk ve kagit gibi yenmesi mutad olmayan bir sey yutmak,
2 Bir defada çok miktarda tuz yemek,
3Yenmesi mutad olmayan zeytin çekirdegi yemek, yenmesi alisilmis olan çekirdegi yemek ise keffareti gerektirir,
4 Tas, toprak, demir, altin ve gümüs gibi seyleri yutmak,
5 Içi olmayan ceviz ve badem yutmak, (Bunlarin içi olanlari yenildigi takdirde keffaret gerekir}
6 Arkadan siringa yaptirmak,
7 Burnuna ilaç çekmek,
8 Basta bulunan yaraya konulan ilacin dimaga, karindaki yaraya konulan ilacin içeriye ulasmasi
Bu, Ebu Hanife'nin görüsüdür Buna göre; tedavi maksadiyla igne yaptirmak orucu bozar ve kazayi gerektirir Çünkü igne vasitasiyla vücuda verilen ilaç iç kisimlara kadar ulasmaktadir
Imam Ebu Yusuf ve Imam Muhammed'e göre; tabii olan yollar disinda vücudun baska tarafindan açilan bir yoldan içeri giden ilaç orucu bozmadigi için igne yaptirmakla oruç bozulmaz Çünkü vücuda verilen ilaç agiz gibi tabii bir yoldan degil, deriden açilan baska bir yoldan verilmektedir
Ancak, ibadetlerde Ihtiyatli hareket etmek esas oldugundan Ramazanda igne yaptirmak zorunda olan kimse bunu mümkünse iftardan sonra yaptirmalidir
Bu mümkün olmaz da gündüz igne yaptirmak zorunda kalirsa Imam Ebu Yusuf ile Imam Muhammed'in görüslerini esas alarak orucuna devam eder ve bu orucunu daha sonra kaza etmesi gerekmez
9 Agzina aldigi boyali iplik gibi seylerin boyasi ile rengi degisen tükürügü yutmak
10 Bogazina kaçan kar veya yagmuru kendi istegi olmayarak yutmak (Kendi istegi ile yutarsa keffaret gerekir )
11 Zorlama ile oruç bozmak
12 Disleri arasinda nohut tanesi kadar kalan yemek kirintisini yutmak
13 Abdest esnasinda agzina ve burnuna su alirken kendi elinde olmayarak bogazina su kaçmak
14 Unutarak yeyip içtikten sonra orucunun bozuldugunu zannederek yeyip içmek
15 Agiz dolusu kusmak (Kendi istegi ile)
16 Agiz dolusu gelen veya kendi istegiyle getirdigi kusuntuyu mideye geri çevirmek
17 Kendi istegi ile içine veya genzine duman çekmek Kendi istegi ile olmazsa oruç bozulmaz (Içeri çekilen duman sigara dumani olursa keffaret gerekir)
18 Günes batmadigi halde - batti zannederek - iftar etmek
19 Imsak vakti geçtigi halde daha vakit vardir zannederek yemek
20 Cinsel iliski disinda kadina dokunmak veya öpmek sonucu bosalmak
21 Ramazan orucundan baska bir orucu bozmak (Ramazan orucundan baska bir orucu bozmak sadece kazayi gerektirir )
22 Ramazan orucuna niyet etmiyerek yeyip içmek (Keffaret niyet edilerek baslanan orucu bilerek bozmaktan lazim gelir Oruca niyet edilmeyerek yeyip içtigi takdirde sadece o günün orucunu kaza eder )
23 Misafir iken oruca baslayip ikamete niyet ettikten sonra yemek
24 Mukim iken oruca baslayip sefer mesafesi yolculuga niyet ederek bulundugu yerin sinirlarini geçtikten sonra orucu bozmak
Sayilan bu seylerden birini yapan kimsenin orucu bozulur ve bozulan orucun gününe gün kaza edilmesi gerekir
Bunlardan biri ile orucu bozulan kimse aksama kadar orucu bozacak bir sey yapmamalidirGündüz iyilesen hasta, yolculugu sone eren misafir, ayhali veya lohusaliktan temizlenen kadin, erginlik çagina gelen çocuk ve müslüman olan gayr-i müslim, Ramazan ayina saygi için günün kalan kisminda oruçlu imis gibi aksama kadar orucu bozacak seylerden sakinmalari uygun olur
Oruca niyetlenen kadin gündüz ayhali veya lohusa olursa, orucunu bozmasi lazimdir Kadin, henüz ayhali olmadan adet günümdür diyerek orucunu bozmamalidir
Hasta ve yolcu olup da oruç tutmayan kImselerin yemeden, içmeden durmalari gerekmez Ancak bunlar açiktan degil de gizli olarak yerler
Orucu Bozmayan Seyler
1 Oruçlu oldugunu unutarak; yemek ve içmek Peygainber Efendimiz söyle buyurmustur:
''Bir kimse oruçlu oldugunu unutarak yer, içerse orucunu tamamlasin, (sakin) bozmasin Çünkü onu, Allah yedirmis, içirmistir'' (45)
(45) Buliari Savm 7
Unutarak yeyip içerken oruçlu oldugunu hatirlarsa hemen agzini bosaltip yikar ve oruca devam eder Oruçlu oldugunu hatirladiktan sonra bogazindan asagiya bir sey geçerse orucu bozulur Bir kimse unutarak yiyen bir oruçluyu gördügünde eger güçlü kuvvetli olup oruca dayaniblen bir kisi ise, oruçlu oldugunu kendisine hatirlatir , zayif ve güçsüz bir kisi ise hatirlatmaz
2 Bir suya dalip kulagina su kaçmak
3 Kendi istegi olmayarak bogazina toz ve duman girmek
4 Kendi istegi olmayarak kusmak
5 Kendiliginden içeriden gelen kusuntu yine kendiliginden içeriye gitmek
6 Uyurken ihtilam olmak (yani uyurken cünüplük hali meydana gelmek )
7 Dokunma ve öpme olmadan sadece bakmak veya düsünmek sebebiyle bosalmak
8 Karisini sadece öpmek
9 Geceleyin cünüp oldugu halde sabaha kadar yikanmayip gündüz yikanmak
10 Disleri arasinda sahur yemeginden kalan nohut miktarindan az olan kirintiyi yutmak
11 Agzindaki tükrügü yutmak Agzindan disari çikip tamamen ayrilan tükriig;ii tekrar yutinak orucu bozar
12 Ag;zina gelen balgami yutmak
13 Kafasindan burnuna gelen akintiyi içine çekip yutmak
14 Agzina aldigi (mesela disine koydugu) ilacin tadi bogazina varmak
15 Erkegin tenasül organina ilaç veya su akitinak
16 Göze ilaç damlatmak
17 Kan aldirmak
18 Gözlerine sürme çekmek
Bu saydigimiz seylerin hiçbirisi orucu bozmaz
Oruçluya Mekruh Olan Seyler
1 Bir sey tatmak
Kocasi huysuz kadin bir sey yutmamak kaydiyle yemegin tuzuna bakabilir O takdirde mekruh olmazKocasi iyi huylu ve anlayisli ise mekruhtur
Yemek pisiren ücretli de böyledir
2 Gereksiz olarak bir sey çignemek Çocugu için bir sey çignemesi gereken kadin, bu isi yapacak baska bir yol bulamazsa küçük çocugunu korumak maksadiyla çigneyebilir
3 Kendine güveni olmayan kimsenin hanimini öpmesi ve kucaklamasi
Bir bosalma olmamasi durumunda böyledir Eger öpmek veya kucaklamakla bosalma meydana gelirse mekruh olmakla kalmaz oruç bozulur
4 Tükrügünü agzinda biriktirip yutmak
5 Kan aldirmak veya agir bir iste çalismak gibi kendisini zayif düsürecegine kanaat getirdigi bir is yapmak (Zayif düsürmeyecegine kanaat getirirse mekruh olmaz )
Oruçluya Mekruh Olmayan Seyler
1 Gül ve misk gibi seyleri koklamak
2 Gözüne sürme çekmek
3 Kendisinden emin olmak kaydiyla hanirnini öpmek Kendisine güveni olmadigi takdirde mekruhtur Çünkü, bu davranis orucun bozulmasi ile sonuçlanabilir
4 Misvak kullanmak agzini firça ile temizlemek
5 Agzina su alip çalkalamak
6 Burnuna su çekmek
7 Serinlemek için yikanmak
Oruçla iigili Bilinmesi Gereken Çesitli Hükümler
Unutarak yiyip içen kimse orucunun bozuldugunu zannederek bile bile yese kendisine kaza lazim gelir, keffaret gerekmez Oruçlu iken kusan bir kimse, orucunun bozuldugunu zannederek yeyip içse kaza lazim gelir Fakat kusmakla orucunun bozulmadigini bildigi halde yer ve içerse kendisine hem kaza hem de keffaret gerekir Gündüz ihtilam olanin durum da böyledir Ramazanda gündüzleyin uyurken ihtilam olan kimse, orucunun bozuldugunu zannederek yeyip içse bundan dolayi orucun kaza edilmesi lazimdir Ihtilam olmanin orucu bozmadigini bildigi halde kasten yerse kendisine kaza ve keffaret gerekir
Belirli günlerde sitma nöbeti geçiren bir hasta mutad olarak nöbet günümdür zanniyle o gün orucunu bozsa, fakat sitma nöbeti meydana gelmese, eger o günün orucuna bastan niyet etmemis ise kendisine kaza gerekir Eger niyet ederek oruca baslamis, fakat o gün hasta olmamissa kendisine keffaret gerekir
Bir kadin falan gün ayhali günümdür zanniyle orucunu bozsa, fakat o gün ayhali olmasa, eger o günün orucuna bastan niyet etmemisse, kendisine kaza gerekir Niyet ederek o günün orucuna basladiktan sonra orucunu bozarsa keffaret gerekir Disler arasindan çikip tükrüge karisan kan, tükrükten fazla veya tükrüge esit olup yutulursa orucu bozar Tükürükten az ise bozmaz
Dislerini firçalayan kimse orucunun bozuldugunu zannederek bile bile yeyip içse kendisine keffaret gerekir
Abdest esnasinda agzina su alirken elinde olmayarak bogazina su kaçsa, eger oruçlu oldugu hatirinda ise orucu bozulur ve kazasi gerekir Eger o esnada oruçlu oldugu hatirinda degilse orucu bozulmaz
Mûkim olan (misafir olmayan) bir kimse geceleyin niyet edip oruca basladiktan sonra gündüz sefer mesafesi yolculuga çiksa bile, o günün orucunu tutmasi gerekir Yola çiktiktan sonra orucunu bozdugu takdirde kaza lazim gelir Yola çikip oturdugu yerlesim yerinin sinirlarini geçmeden orucunu bozarsa kendisine keffaret gerekir
Misafir olan bir kimse, niyet edip oruca basladiktan sonra gündüz daha yolculugu bitmeden orucunu bozmasi halinde kendisine kaza lazim gelecegi gibi yolculugu sona erip memleketine döndükten sonra orucunu bozsa yine kaza lazim gelir
Ramazan ayindan oruç borcu olan bir kimse, bunlari kaza etmeden öbür Ramazan gelse evvela Ramazan orucunu tutar , önceki Ramazandan kalan borçlarini sonra tutar
Ramazan orucunu kaza ederken, bu oruçlari isterse pespese, isterse aralikli olarak tutar Borçlarini bir an önce ödemesi bakimindan pespese tutmasi daha iyidir
Bir kimse, hasta oldugu için Ramazanda orucunu bozsa ve iyilesmeden ölse kendisine bir sey gerekmez
Abdesten sonra agizda kalan yaslik orucu bozmaz Konusurken tükürükle islanan dudaklarindaki tükrügü yutmakla oruç bozulmaz
Ramazanda bayilan bir kimse, bayildigi günü kaza etmez, ondan sonraki günleri kaza eder Ramazanda gündüz bayilan kimsenin orucu bozulmaz
Nafile olarak tutulan orucu özürsüz olarak bozmak mekruhtur Herhangi bir sebeple bozulan nafile orucun kaza edilmesi vacib olur
Nafile oruç tutanlar için ziyafet bir özürdür Yani gündüz ziyafete çagrilan bir kimse, yemedigi takdirde ev sahibi bu durumdan rahatsizlik duyarsa o kimse yemege istirak edebilir , sonra bozdugu orucu kaza eder Ziyafet veren ev sahibi de nafile oruç tuttugu bir günde ziyafet verse, kendisinin yememesini misafirler hos karsilamadigi takdirde onun da orucunu bozmasi caizdir Yani ev sahibi davet ettigi kisilerle beraber yemegini yer , sonra bozdugu orucu kaza eder
Ziyafetin özür sayilmasi sadece fazladan sevap kazanmak maksadiyla tutulan nafile oruçlar içindirFarz ve vacip olan oruçlar için ziyafet, hiçbir sekilde özür kabul edilmez
Baslanan keffaret orucu bitmeden Ramazan ayi girerse, keffaretin yeniden tutulmasi gerekir
Oruç, belirli bir süre sadece yemeyi, içmeyi birakmak degil, ayni zamanda her türlü kötülükten de uzaklasmistir
Helal olan yiyecek ve içeceklerden uzak durdugumuz gibi;
-Dilimiz, yalandan,
-Ellerimiz, haram islerden,
-Midemiz, haram lokmadan,
-Gözlerirniz, harama bakmaktan,
-Kulaklarimiz, yalan ve dedikodu dinlemekten,
-Ayaklarimiz kötü isler pesinde kosmaktan uzaklasarak, oruçtan nasibini almali ve ömür boyu böyle devam etmelidir
Oruçlu, çesitli yemeklerle donatilmis sofranin basinda iftar vaktine bir dakika kalsa bile, helai olan yiyecek ve içeceklere elini sürmez Çok acikmis ve susamis olsa bile sabirla iftar vaktini bekler Bu, zoraki bir bekleyis degil, içten gelen umut dolu huzurlu bir bekleyistir
Mü'minin Allah'in emri karsisinda gösterdigi bu teslimiyet nefis terbiyesi ve iradeye hakim olma egitiminin çok olumlu bir sonucudur
Insani, nefsani arzularinin esiri olmaktan kurtarip adeta meleklestiren gerçek bir egitimdir bu Böyle bir egitimden geçen mü'min;
-Helal olan seylere bile elini sürmezken, nasil olur da harama el uzatabilir?
-Vücuda faydali olan yiyecek ve içecekleri istedigi zaman birakabildigi halde nasil olur da vücuduna zararli olan içkilerden ve kötü aliskanliklardan vazgeçmez?
-Mesru olan cinsel arzularindan vazgeçen mü'min, nasil olurda haram yollara düsebilir? Zina ve fuhus gibi mesru olmayan iliskilerde bulunabilir?
Orucun olumlu etkileri hayatimiza yansidigi ölçüde oruç gayesine ulasmis ve oruçludan beklenen gerçeklesmis olacaktir
(34) Ibn-i Mace Et'ime, 48 (35) Sa'ran!, et-Tabakatu'I-Kübra; cl, s24
Orucun Vakti
Farz olan orucun vakti, Ramazan ayinin günleridir Oruç ay takvimine göre tutulurBilindigi gibi kameri aylar günes takvimindeki aylara göre on gün önce gelir Böylece Ramazan orucuna her yil on gün erken bas-landigindan Ramazan ayi yaklasik 33 yilda sira ile yilin bütün mevsimlerini dolasmis ve oruç tutacagimiz za-manlar da degismis olur Bu durum müslümanin deg;isik mevsimlerde oruç tutmasini ve dolayisiyla her mevsimin zorluklarina kendini alistirmasini ve yoksullarin çesitli mevsim sartlarinda çektikleri sikintilari anlamasini saglar
Bilindigi gibi dünya üzerinde bölgeler arasinda önemli farklar vardir o Mesela; Kuzey yarim kürede kis iken güney yarim kürede yaz hüküm sürmektedir o Eger oruç günes tak\7Imine göre belirli bir mevsimde liitulsaydi bazi bölgelerdeki müslümanlar ömür boyu soguk mev-simde oruç tutarken bazilari daima sicak günlerde tu-tacak ayni sekilde müslümanlarin bir kismi daima 1iz1in giinlerde oruç tutarken bir kismi da kisa günlerde tut-m1is olacaktio Böylece bazi müslümanlar orucu her zaman kolaylikla tuttug1i halde bazilari da daima güçlük içinde liitmak zorunda kalacaktio
Orucun yilin bütün mevsimlerini sira ile dolasan ka-meri bir ayda (Ramazanda) tu tulmasi ile bu sakincalar ortadan kalkmistir o
Ramazan Orucu Kaç Gündür
Ramazan ayi bazi yillarda 30 gün bazi yillarda da 29 gün olur o Peygamber Efendimiz bir kere iki elinin on parmagini açarak:
-Bir ay: ''söyledir, söyledir'' buyurmus ve üçüncüsünde serçe parmagini kisarak: ''söyledir'' demistir ki bu 29 oluyor o Sonra:
-Bazi ay da: ''söyle, söyle, söyledir'' demis ve on parmagini üç defa açip kapayarak bazi ayin otuz olduguna isaret etmistir o (36)
Ramazan ayinin 30 gün çektigi yillarda tutulan oruç tam oldugu gibi 29 giin oldugu yillarda da yine tamdir Çünkü farz olan ayin tamamini oruç tutmaktir Bu sebeple Ramazan ayinin 29 gün oldugu yillarda orucun eksik olmasi sözkonusu degildir
Nitekim Peygamber Efendimiz dokuz Ramazan orucu tutmustur Bu Ramazanlarin dördü 29 gün, besi de 30 gün olmustur
Ramazan ayi girmeden önce, onu karsilamak maksadiyla bir veya iki gün oruç tutmak dogru degildir Böyle bir oruç, farz olan ve kaç gün oldugu kesinlikle bilinen Ramazan orucuna ilave endisesi tasidigi için mekruh görülmüstür
Peygamber Efendimiz söyle buyurmustur:
'Sizden biriniz Ramazani bir gün veya iki gün oruçla karsilamasm Ancak mu 'tadi olan bir orucu tutuyorsa onu tutsun ,, (37)
Ancak, ayin ve haftanin belirli günlerinde oruç tutmayi aliskanlik haline getiren kimsenin oruç tuttugu günler Ramazan öncesindeki iki güne rastlarsa bu oruçlari tutmak mekruh olmadigi gibi, Ramazandan önce iki günden fazla oruç tutmak da (Ramazana ilave endisesi ortadan kalktigindan) mekruh degildir
(36) Müslim, Siyam, 2
Orucu Kimler Tutar
Bir kimseye orucun farz olmasi için kendisinde su üç sartin bulunmasi gerekir:
1 Müslüman olmak,
2 Akilli olmak,
3 Erginlik çagina gelmis bulunmak
Bu sartlari tasimayanlara oruç tutmak farz degildir
Ancak erginlik çagina gelmeyen çocuklari bünyelerine zarar vermeyecek sekilde oruç tutmaya alistirmak uygun olur
Orucun Edasinin Sartlari
Orucun farz olmasi için gerekli olan sartlardan baska oruç ibadetinin yerine getirilebilmesi için de bazi sartlarin bulunmasi lazimdir Bunlar:
1 Saglikli olmak
2 Mukim olmak (yani misafir olmamak)
Oruç tutamayacak kadar hasta olanlarla, dini ölçülere göre yolcu olanlar oruçlarini erteleyebilirler Hastalar iyilesince, yolcular da ikamet ettikleri yere dönünce tutamadiklari günler sayisinca oruçlarini tutarlar
Orucun Sihhatinin Sartlari
Oruç tutma sartlarini tasiyan bir kimsenin tutacagi orucun sahih, yani geçerli olabilmesinin sartlari da sunlardir:
1 Oruç tutmaya niyet etmek,
2 Imsaktan iftara kadar yeme içme ve cinsel iliskiden uzak durmak,
3 Kadinlarin ayhali ve lohusa halinde bulunmamasi,
Ayhali ve lohusa olan kadinlar, bu hallerinin devam ettigi günlerde oruç tutamaz, namaz kilamazlar Bu haller sona erince tutamadiklari günlerin oruçlarini kaza ederler Fakat kilamadiklari namazlari kaza etmezler
Oruç Çesitleri
Bes çesit oruç vardir:
1- Farz Olan Oruçlar: Ramazan ayinda oruç tutmak
Ramazanda tutulamiyan orucu baska günlerde kaza etmek ve keffaret oruçlari da farzdir
2- Vacip Olan oruçlar: Adak oruçlari ile, bozulan nafile oruçlari kaza etmek vaciptir
3- Sünnet Olan Oruçlar: Muharrem ayinin dokuzuncu gününü onuncu günü ile veya onuncu gününü onbirinci günü ile birlikte oruç tutmak sünnettir
4- Müstehab Olan Oruçlar: Kameri aylarin onüç ondört ve onbesinci günleri ile haftanin Pazartesi ve Persembe günleri ve Ramazandan sonra Sevval ayinda alti gün oruç tutmak müstehabdir
5- Mekruh Olan Oruçlar:
Mekruh olan oruçlar iki kisimdir:
a) Tenzihen Mekruh Olan Oruçlar: Muharrem ayinin sadece onuncu günü ile yalniz cuma ve yalniz cumartesi günlerinde oruç tutmak, aksamdan iftar etmiyerek bir günün orucunu ertesi güne birlestirmek mekruh oldugu gibi, kisiyi zayif düsürmesi ve orucu adet haline getirecegi için senenin tamamini oruç tutmak da mekruhtur
Peygamberimiz, belirli zamanlarda tutulmasi emir ve tavsiye edilen oruçlar disinda sürekli olarak her gün oruç tutulmasini uygun görmemistir
Ashab-i Kiram'dan Selman-i Farisi Ebu'd-Derda'yi ziyarete gitti ve bulamadi Esini eski elbise içinde perisan bir durumda görünce:
-Bu ne haldir? diye sordu Kadin:
Kardesin Ebu'd-Derda'nin dünya ile isi yok ki, ''gündüz oruç tutar , gece namaz kilar'' diye yakindi Bu sirada kocasi Ebu'd-Derda da geldi Selman'i selamladi ve onun için yemek hazirlayip önüne getirdi Selman ona:
-Haydi sen de ye! dedi Ebu'd-Derda: -Ben oruçluyum, deyince, Selman:
-Vallahi sen yemeyince ben de yemem dedi Bunun üzerine o da, orucunu bozup misafiri ile yedi (38) Gece
olunca Ebu'd-Derda gecenin ilk saatlerinde namaza kalkmak istedi Selman:
-Uyu; diye ona engel oldu Ebu'd-Derda da uyudu
Sonra tekrar kalkmak isteyince yine Selman:
-Uyu! diyerek, ona engel oldu Gecenin geç vaktinde, Selman:
-Simdi kalk! dedi ve ikisi de kalkip abdest aldilar ve namaz kildilar Namazdan sonra Selman Ebu'd-Derda'ya:
-Kardesim! Süphesiz senin üzerinde Rabbinin hakki vardir
-Kendinin de hakki vardir
-Ailenin de hakki vardir
Binaenaleyh her hak sahibine hakkini vermelisin, dedi
Sonra Ebu'd-Derda Peygamberimizin huzuruna gelip olanlari anlatinca Peygamber Efendimiz: Selman dogru söylemistir buyurdu (39)
(38) Bu durum nafile oruçlar için sözkonusudur Yoksa Ramazan oru-cunu tutana böyle bir teklif yapilmiyacagi gibi kisinin Ramazan orucunu bozmasi da sözkonusu olamaz
(39) Buhari Savm 51
Görülüyor ki bir müslüman'in yapmakla yükümlü bulundugundan fazla olarak kendisini tamamen ibadete vererek vücudunu zayif düsürmesi, dünya ile ilgisini kesmesi ve ailesini ihmal etmesi dogru degildir
b) Tahrimen Mekruh Olan Oruçlar: Ramazan bayraminin birinci günü ile kurban bayraminin dört günü oruç tutmak tahrimen mekruhtur
Bu günler, Allah 'in kullarina birer ziyafet günleridir Oruç tutarak Allah'in ziyafetinden kaçmak dogru degildir
Oruca Ne Zaman ve Nasil Niyet Edilir?
Orucun önemli bir sarti da niyettirNiyetsiz oruç sahih degildir Bu sebeple; niyetin ne zaman ve nasil yapilacaginin bilinmesi gerekir
Niyet zamani itibariyle oruçlar ikiye ayrilir:
1 -Geceden itibaren gündüz kusluk vaktine kadar niyet edilebilen oruçlar;
Bunlar, Ramazan ayinda tutulan, belirli günlerde tutulmasi adanan oruçlar ile nafile olarak tutulan oruçlardir
Bu oruçlara geceleyin imsak vaktinden önce niyet edilebilecegi gibi gündüz kusluk vaktine kadar da niyet edilebilir, gece niyet etmek daha faziletlidir
Gündüz oruca niyetin caiz olmasi, imsaktan sonra birsey yemeyip içmemeye ve orucu bozan bir is yapmamaya baglidir Eger oruca aykiri bir sey yapilmis ise gündüz niyet caiz olmaz
2- Imsak vaktinden önce geceleyin niyet edilmesi gereken oruçlar:
Bunlar da: Ramazanda tutulamayip baska zamanda kaza edilen Ramazan orucu ile her çesit keffaret oruçlari, baslanip ta bozulan nafile oruçlarin kazasi ve mutlak olarak adanan (zamani belirlenmeyen) oruçlardir
Bu oruçlar için belirlenen bir vakit olmadigindan bunlar için imsaktan önce geceleyin niyet etmek lazimdir Bu oruçlara tan yeri agardiktan yani imsak vakti geçtikten sonra niyet edilmez
Ramazan orucuna aksamdan itibaren kusluk vaktine kadar niyet edilebilir Söyle ki;
Normal olarak oruca sahur yemegini yedikten sonra niyet edilir Ancak sahurda uyanamayip yeme içme zamaninin bittigi imsak vaktinden sonra kalkan bir kimse, günes dogmus olsa bile, kusluk vaktine kadar o günün orucuna niyet edebilir Yeter ki, imsak vaktinden sonra orucu bozacak bir sey yapmasin
Sahura kalkmak istemeyen bir kimse aksamdan sonra yarinin orucuna niyet edebilir, geceleyin kalkip tekrar niyet etmesi gerekmez
Niyet esasen kalb ile olur Yani geceleyin, yarin oruç tutacagini kalbinden geçiren kimse niyet etmis demektir Oruç tutmak düsüncesi ile sahur yemegine kalkan kimsenin bu düsüncesi de niyettir Oruca kalb ile niyet etmek yeterlidir Ancak kalb ile yapilan bu niyeti dil ile söylemek daha iyidir Bu sebeple, oruç tutacak olan kimse, hem içinden niyet etmeli, hem de dili ile:
''Niyet ettim Ramazan-i serifin yarmki orucuna'' diye söylemelidir Her günün orucuna ayri niyet etmek lazimdir
Oruçluya Müstehap Olan Seyler:
1 Sahura kalkip yemek
2 Sahur yemegini biraz geç yemek Yemegi süpheli bir vakte kadar geciktirmek ise mekruhtur
3 Günes battigi iyice anlasildiktan sonra iftarda acele etmek Iftari namazdan önce yapmak da müstehaptir Iftarda su duayi okumak sünnettir:
''Allahümme leke sumtu ve bike amentü ve a1eyke tevekkeltü ve ala rizkike eftartü ve savme'I-Gadi min sehri Ramazane neveytü, fegfirli ma kaddemtü ve ma ahhartü''
Anlami: ''Allah'im! Senin rizan için oruç tuttum, sana inandim ve sana güvendini Senin rizkinla orucumu açtim ve Ramazan ayinin yarinki orucuna da niyet ettim Benim geçmis ve gelecek günahlarimi bagisla!''
Sahur ve Iftarin Fazileti
Sahurda kalkip yemek müstehabdir Peygamberimiz:
''Sahurda yemek yeyiniz, çünkü sahur da bereket vardir'' (40) buyurmustur Sahur yemegi, oruca dayanma gücü verir Dualarin kabul edildigi vakitlerden biri de sahur zamanidir Oruçlu sahura kalktigi zaman, dilekleri için dua etmeli ve Allah 'tan günahlarinin bagislanmasini istemelidir
(40) Buhari Savm 20; Müslim Siyam 9
Oruçlulara iftar yemegi vermek hayirli bir davranis oldugu gibi bu sofralarda misafir agirlamak unutulmamasi gereken geleneklerimizdendir de
Peygamberimiz buyuruyor ki:
''Bir oruçluya iftar veren kimseye, o oruçlunun sevabi kadar sevap verilir Ancak o oruçlunun sevabindan da bir sey eksilmez'' (41)
Oruç ibadetini tamamlayip iftar vaktine yetisen kimse, bundan büyük bir mutluluk ve sevinç duyar O, tuttugu orucun mükafatini almak üzere, kiyamet gününde Allah'in huzuruna vardigi zaman en büyük sevinci tadacaktir
Peygamberimiz söyle buyuruyor: ''Oruçlunun iki sevinci vardir: Biri, iftar ettigi vakit, digeri de Allah 'a kavustugu zamandir'' (42)
Iftar vakti yapilan dualar kabul edilir PeygamberimIZ (sas) bu konuda söyle buyurmustur: ''Üç kimsenin duasi geri çevrilmez, kabul edilir:
1- Oruçlunun iftar vaktindeki duasi,
2- Adaletli hükümdarin duasi,
3- Mazlumun duasi'' (43)
(4 1) Et-Tergib ve't- Terhib c2 s 144 (42) Buhar!, Savm, 20; Müslim Siyam 9 (43) Tirmiz!, Deavat, 128
Orucu, Ramazandan Sonraya Ertelemeyi Mübah Kilan Özürler
Özürsüz olarak Ramazan ayinda oruç tutmamak günahtir Ancak bir kimse asagidaki durumlarda Ramazan orucunu sonradan kaza etmek sartiyle tutmayabilir veya baslamis oldugu orucu bozabilir Ancak sonradan ilk firsatta tutamadigi günler sayisinca oruçlari kaza etmesi gerekir
Bir kimsenin Ramazan orucunu sonraya birakabilmesi için geçerli sayilan özürler sunlardir:
1) Hastalik: Bir hasta oruç tuttugu takdirde hastaliginin artmasindan veya uzamasindan korkarsa oruç tutmayabilir Hastaligi iyilesince tutamadigi oruçlari kaza eder Hastaya bakan kimse de böyledirRamazan ayinda düsmanla savasan asker, oruç tuttugu takdirde zayif düseceginden endise ederse misafir durumunda olmasa bile oruç tutmayabilirSavasa katilacagi kesinlikle veya kuvvetli bir ihtimalle biliniyorsa henüz savasa girmeden önce de zayif diisme endisesiyle yine oruç tutmayabilir Tutamadigi oruçlari daha sonra kaza eder
2) Yolculuk: Ramazan ayinda en az 90 km mesafeye yolculuga çikan kimse oruç tutmayabilir (Hamza el-Eslemi adindaki sahabi peygamberimize yolculukta oruç tutup tutmayacagini sorunca peygamberimiz ona:
-''Ister tut, ister tutma'' diye cevap vermisti(44) Bu hüküm dinen yolcu (misafir) sayilan kimseler içindir Ikamet ettigi yerden en az 90 km veya daha fazla mesafeye yolculuk yapan ve gittigi yerde 15 günden az bir süre kalmaya niyet eden kimse dinen misafirdir Eger gittigi yerde 15 günden fazla kalmaya karar vermisse, o yere vardigi andan itibaren misafir olmaktan çikar Buna göre, Ramazan ayinda bulundugu yerden en az 90 km uzaklikta bir yere yolculuk yapan kimse yolculuk süresince oruç tutmayabilir Gittigi yerde 15 günden az kalacaksa hüküm yine aynidir Eger gittigi yerde 15 gün kalacaksa yolculugu bitince vardigi yerde orucunu tutmasi gerekir Yolculuk hali bitince tutmadigi günleri kaza eder Oruç
tutmasinda bir güçlük yoksa yolcunun oruç tutmasi daha hayirlidir
(44) Ibn-i Mace Siyam 7
3) Zor Görmek: Orucu bozmak için ölümle veya vücuduna bir zarar verilmekle tehdit edilen kimse orucunu bozabilir Bozdugu orucu sonra tutar
4) Gebe ve Emzikli Olmak: Gebe veya emzikli olan bir kadin, oruç tuttugu takdirde kendisine veya çocuguna bir zarar geleceginden korkarsa oruç tutmayabilir Gebelik ve emziklilik hali sona erince tutamadigi günleri kaza eder
5) Siddetli Açlik ve Susuzluk: Oruçlu bir kimse açlik veya susuzluk sebebiyle aklinin bozulmasindan veya vücuduna ciddi bir zarar geleceginden korkarsa, orucunu bozabilir Sonra uygun bir zamanda tutamadigi oruçlari kaza eder
6) Yaslilik ve Düskünlük: Vücudu günden güne düsen ve oruca dayanamayan iyice ihtiyarlamis olan kimseler oruç tutmayabilir Bunlar sonradan da orucu kaza edemiyecekleri için tutamadiklari her günün orucunun yerine fidye verirler Iyilesme ümidi olmayan hastalar da böyledir
Bu özür sahiplerinden herhangi biri, özrü devam ederken ölürse tutamadiklari oruçlar için fidye verilmesini vasiyet etmesi gerekmez Özrü ortadan kalkip tutamadigi oruçlarini kaza edecek kadar bir zamana yetisir de oruçlari daha kaza etmeden ölürse bu oruçlar için malinin üçte birinden fidye verilmesini vasiyet etmesi lazimdir (Ölenin varisi yoksa malinin tamamindan vasiyet eder)
Eger vasiyet etmezse, varislerinin teberru olarak ölenin fidyesini vermesi caizdir
Fidye
Oruç tutmaya gücü yetmeyen düskün ve yasli kimseler ile iyilesme ümidi olmayan hastalar, Ramazan ayinin her günü için birer fidye verirler Fidyenin tutari aynen fitre kadardir Bu fidyeler Ramazanin baslangicinda verilebilecegi gibi, Ramazanin içinde veya sonunda da verilebilir
Isterlerse fidyenin hepsini bir fakire topluca verir, ayri ayri fakirlere de verebilir Bu durumda olan kimseler, fidye vermeye gücü yetmiyorsa Allah'tan bagislanmalarini isterler Oruç tutmaya gücü yetmeyen yaslilar ile iyilesme ümidi olmayan hastalar eger ileride tutabilecek duruma gelirlerse tutamadiklari oruçlari kaza etmeleri gerekir Önceden verdikleri fidyelerin hükmü kalmaz bunlar nafile bagis sayilir
Kaza ve Keffaret
Kaza: Bozulan orucun yerine gününe gün oruç tutmaktir
Keffaret: Bozulan bir gün orucun yerine iki kameri ay veya altmis gün pespese oruç tutmak demektir Ayrica bozulan orucun da kaza edilmesi gerekir Keffaret, sadece Ramazan ayinda tutulan orucun bile bile bozulmasinin cezasidir Diger oruçlarin bozulmasi halinde yalniz kaza, yani gününe gün oruç tutmak yeterli olur
Ramazan orucu öbür aylarda kaza edilirken bilerek bozulsa yine kaza lazim gelir, keffaret icabetmez Keffaret orucu, ara verilmeden pespese tutulacagi için Ramazan ayina ve oruç tutulmasi haram olan günlere rastlamamasi lazimdir
Keffaret orucuna kameri aylardan birinin ilk gününde baslanirsa iki ay ara vermeden oruç tutulur Bu aylardan ikisi de yirmidokuz gün çiksa bile iki tam ay oruç tutuldugu için keffaret tamamlanmis olur Ayin ilk günü degil de diger günlerde baslanirsa hiç ara vermeden 60 gün oruç tutularak keffaret tamamlanir
Herhangi bir sebeple keffaret oruclarina ara verilir veya eksik tutulursa yeniden baslayip altmis günü kesintisiz tamamlamak lazimdir Kadinlar keffaret orucu tutarken araya giren ayhali günlerini tutmazlar , ayhali yani adet halleri bitince ara vermeden temiz günlerinde oruca devam ederek 60 günü tamamlarlar Kadin, adet hali bittigi halde temiz olan günlerinde, oruç tuitmayarak keffaret orucuna ara verirse, keffarete yeniden baslamasi gerekir
Birkaç defa keffareti gerektirecek sekilde orucunu bozan kimseye bunlarin hepsi için bir keffaret orucu yeterli olur Ancak keffareti yerine getirdikten sonra yine kasten orucunu bozarsa bundan dolayi da ayrica keffaret icabeder
Yasli veya hasta olup keffaret orucu tutmaya gücü yetmeyen kimse keffaret olarak altmis fakiri sabah ve aksam yedirip doyurur Veya yemek parasini fakirin eline verir Her günlük yiyecek bir fitre miktaridir Fitre miktari bu parayi ayri ayri altmis fakire verebilecegi gibi, hergün bir fitre miktari olmak üzere altmis günde bir fakire de verebilir
Altmis günlük yiyecegi veya fitre miktari olan degerini bir günde bir fakire verirse sadece bir günlük yerine geçer
Orucu Bozan Seyler
Oruca aykiri olan bir seyin yapilmasi halinde oruç bozulur Orucu bozan bazi seyler hem kaza, hem de keffareti gerektirir Orucu bozan bazi seylerden dolayi da sadece kaza gerekir
Orucu Bozup Kaza ve Keffareti Gerektiren Seyler
l Oruçlu oldugunu bilerek yemek ve içmek (yenilip içilen sey ister gida, ister ilaç olsun)
2 Oruçlu oldugunu bile bile cinsel iliskide bulunmak Kari-kocadan biri ötekine zorla cinsel iliskide bulundugu takdirde zorla iliskide bulunana kaza ve keffaret, kendisine zorla iliskide bulunulan kisiye de kaza lazim gelir
3 Agzina giren yagmur kar ve doluyu kendi istegiyle yutmak,
4 Sigara içmek, öd agaci veya anber ile tütsülenip dumanini içeri çekmek,
5 Enfiye çekmek,
6 Bugday ve arpa tanesi yutmak,
7 Disardan bir susam tanesi kadar bir seyi alip yutmak,
8 Yenmesi alisilmis olan çamur, kil ve kömür gibi seyleri yemek (Bazi kimseler bunlari severek yerler)
9 Az miktarda tuz yemek,
10 Karisinin veya sevdigi bir kimsenin tükürügünü yutmak (Bundan zevk aldigi için kaza ve keffaret gerekir Baskasinin tükürügünden igrendigi için bundan keffaret gerekmez)
11 Kan aldirdiktan veya sadece karisini öptiikten sonra orucu bozuldugu kanaatiyle bile bile orucunu bozmak,
Ramazan ayinda niyet ederek oruca baslayan kimse, saydigimiz seylerden birini bilerek ve özürsüz olarak yaparsa orucu bozulmus olur Bozulan bu orucu kaza etmesi ve kasten bozdugu için de keffaret tutmasi gerekir
Keffareti Düsüren Seyler
Keffareti gerektiren bir seyi yaparak orucunu bozan kimse ayni gün oruç tutamayacak derecede hastalanir veya kadin ayhali yahut da lohusa olursa keffaret düser, yani keffaret orucu tutmasi gerekmez Ancak hastaligin kendi istegi disinda olmasi sarttir Kendisi kasten hastaliga sebep olursa keffaret düsmedigi gibi sefer mesafesinde bir yolculuga çikmasi ile de düsmez
Orucu Bozup Yalniz Kazayi Gerektiren Seyler
1 Pamuk ve kagit gibi yenmesi mutad olmayan bir sey yutmak,
2 Bir defada çok miktarda tuz yemek,
3Yenmesi mutad olmayan zeytin çekirdegi yemek, yenmesi alisilmis olan çekirdegi yemek ise keffareti gerektirir,
4 Tas, toprak, demir, altin ve gümüs gibi seyleri yutmak,
5 Içi olmayan ceviz ve badem yutmak, (Bunlarin içi olanlari yenildigi takdirde keffaret gerekir}
6 Arkadan siringa yaptirmak,
7 Burnuna ilaç çekmek,
8 Basta bulunan yaraya konulan ilacin dimaga, karindaki yaraya konulan ilacin içeriye ulasmasi
Bu, Ebu Hanife'nin görüsüdür Buna göre; tedavi maksadiyla igne yaptirmak orucu bozar ve kazayi gerektirir Çünkü igne vasitasiyla vücuda verilen ilaç iç kisimlara kadar ulasmaktadir
Imam Ebu Yusuf ve Imam Muhammed'e göre; tabii olan yollar disinda vücudun baska tarafindan açilan bir yoldan içeri giden ilaç orucu bozmadigi için igne yaptirmakla oruç bozulmaz Çünkü vücuda verilen ilaç agiz gibi tabii bir yoldan degil, deriden açilan baska bir yoldan verilmektedir
Ancak, ibadetlerde Ihtiyatli hareket etmek esas oldugundan Ramazanda igne yaptirmak zorunda olan kimse bunu mümkünse iftardan sonra yaptirmalidir
Bu mümkün olmaz da gündüz igne yaptirmak zorunda kalirsa Imam Ebu Yusuf ile Imam Muhammed'in görüslerini esas alarak orucuna devam eder ve bu orucunu daha sonra kaza etmesi gerekmez
9 Agzina aldigi boyali iplik gibi seylerin boyasi ile rengi degisen tükürügü yutmak
10 Bogazina kaçan kar veya yagmuru kendi istegi olmayarak yutmak (Kendi istegi ile yutarsa keffaret gerekir )
11 Zorlama ile oruç bozmak
12 Disleri arasinda nohut tanesi kadar kalan yemek kirintisini yutmak
13 Abdest esnasinda agzina ve burnuna su alirken kendi elinde olmayarak bogazina su kaçmak
14 Unutarak yeyip içtikten sonra orucunun bozuldugunu zannederek yeyip içmek
15 Agiz dolusu kusmak (Kendi istegi ile)
16 Agiz dolusu gelen veya kendi istegiyle getirdigi kusuntuyu mideye geri çevirmek
17 Kendi istegi ile içine veya genzine duman çekmek Kendi istegi ile olmazsa oruç bozulmaz (Içeri çekilen duman sigara dumani olursa keffaret gerekir)
18 Günes batmadigi halde - batti zannederek - iftar etmek
19 Imsak vakti geçtigi halde daha vakit vardir zannederek yemek
20 Cinsel iliski disinda kadina dokunmak veya öpmek sonucu bosalmak
21 Ramazan orucundan baska bir orucu bozmak (Ramazan orucundan baska bir orucu bozmak sadece kazayi gerektirir )
22 Ramazan orucuna niyet etmiyerek yeyip içmek (Keffaret niyet edilerek baslanan orucu bilerek bozmaktan lazim gelir Oruca niyet edilmeyerek yeyip içtigi takdirde sadece o günün orucunu kaza eder )
23 Misafir iken oruca baslayip ikamete niyet ettikten sonra yemek
24 Mukim iken oruca baslayip sefer mesafesi yolculuga niyet ederek bulundugu yerin sinirlarini geçtikten sonra orucu bozmak
Sayilan bu seylerden birini yapan kimsenin orucu bozulur ve bozulan orucun gününe gün kaza edilmesi gerekir
Bunlardan biri ile orucu bozulan kimse aksama kadar orucu bozacak bir sey yapmamalidirGündüz iyilesen hasta, yolculugu sone eren misafir, ayhali veya lohusaliktan temizlenen kadin, erginlik çagina gelen çocuk ve müslüman olan gayr-i müslim, Ramazan ayina saygi için günün kalan kisminda oruçlu imis gibi aksama kadar orucu bozacak seylerden sakinmalari uygun olur
Oruca niyetlenen kadin gündüz ayhali veya lohusa olursa, orucunu bozmasi lazimdir Kadin, henüz ayhali olmadan adet günümdür diyerek orucunu bozmamalidir
Hasta ve yolcu olup da oruç tutmayan kImselerin yemeden, içmeden durmalari gerekmez Ancak bunlar açiktan degil de gizli olarak yerler
Orucu Bozmayan Seyler
1 Oruçlu oldugunu unutarak; yemek ve içmek Peygainber Efendimiz söyle buyurmustur:
''Bir kimse oruçlu oldugunu unutarak yer, içerse orucunu tamamlasin, (sakin) bozmasin Çünkü onu, Allah yedirmis, içirmistir'' (45)
(45) Buliari Savm 7
Unutarak yeyip içerken oruçlu oldugunu hatirlarsa hemen agzini bosaltip yikar ve oruca devam eder Oruçlu oldugunu hatirladiktan sonra bogazindan asagiya bir sey geçerse orucu bozulur Bir kimse unutarak yiyen bir oruçluyu gördügünde eger güçlü kuvvetli olup oruca dayaniblen bir kisi ise, oruçlu oldugunu kendisine hatirlatir , zayif ve güçsüz bir kisi ise hatirlatmaz
2 Bir suya dalip kulagina su kaçmak
3 Kendi istegi olmayarak bogazina toz ve duman girmek
4 Kendi istegi olmayarak kusmak
5 Kendiliginden içeriden gelen kusuntu yine kendiliginden içeriye gitmek
6 Uyurken ihtilam olmak (yani uyurken cünüplük hali meydana gelmek )
7 Dokunma ve öpme olmadan sadece bakmak veya düsünmek sebebiyle bosalmak
8 Karisini sadece öpmek
9 Geceleyin cünüp oldugu halde sabaha kadar yikanmayip gündüz yikanmak
10 Disleri arasinda sahur yemeginden kalan nohut miktarindan az olan kirintiyi yutmak
11 Agzindaki tükrügü yutmak Agzindan disari çikip tamamen ayrilan tükriig;ii tekrar yutinak orucu bozar
12 Ag;zina gelen balgami yutmak
13 Kafasindan burnuna gelen akintiyi içine çekip yutmak
14 Agzina aldigi (mesela disine koydugu) ilacin tadi bogazina varmak
15 Erkegin tenasül organina ilaç veya su akitinak
16 Göze ilaç damlatmak
17 Kan aldirmak
18 Gözlerine sürme çekmek
Bu saydigimiz seylerin hiçbirisi orucu bozmaz
Oruçluya Mekruh Olan Seyler
1 Bir sey tatmak
Kocasi huysuz kadin bir sey yutmamak kaydiyle yemegin tuzuna bakabilir O takdirde mekruh olmazKocasi iyi huylu ve anlayisli ise mekruhtur
Yemek pisiren ücretli de böyledir
2 Gereksiz olarak bir sey çignemek Çocugu için bir sey çignemesi gereken kadin, bu isi yapacak baska bir yol bulamazsa küçük çocugunu korumak maksadiyla çigneyebilir
3 Kendine güveni olmayan kimsenin hanimini öpmesi ve kucaklamasi
Bir bosalma olmamasi durumunda böyledir Eger öpmek veya kucaklamakla bosalma meydana gelirse mekruh olmakla kalmaz oruç bozulur
4 Tükrügünü agzinda biriktirip yutmak
5 Kan aldirmak veya agir bir iste çalismak gibi kendisini zayif düsürecegine kanaat getirdigi bir is yapmak (Zayif düsürmeyecegine kanaat getirirse mekruh olmaz )
Oruçluya Mekruh Olmayan Seyler
1 Gül ve misk gibi seyleri koklamak
2 Gözüne sürme çekmek
3 Kendisinden emin olmak kaydiyla hanirnini öpmek Kendisine güveni olmadigi takdirde mekruhtur Çünkü, bu davranis orucun bozulmasi ile sonuçlanabilir
4 Misvak kullanmak agzini firça ile temizlemek
5 Agzina su alip çalkalamak
6 Burnuna su çekmek
7 Serinlemek için yikanmak
Oruçla iigili Bilinmesi Gereken Çesitli Hükümler
Unutarak yiyip içen kimse orucunun bozuldugunu zannederek bile bile yese kendisine kaza lazim gelir, keffaret gerekmez Oruçlu iken kusan bir kimse, orucunun bozuldugunu zannederek yeyip içse kaza lazim gelir Fakat kusmakla orucunun bozulmadigini bildigi halde yer ve içerse kendisine hem kaza hem de keffaret gerekir Gündüz ihtilam olanin durum da böyledir Ramazanda gündüzleyin uyurken ihtilam olan kimse, orucunun bozuldugunu zannederek yeyip içse bundan dolayi orucun kaza edilmesi lazimdir Ihtilam olmanin orucu bozmadigini bildigi halde kasten yerse kendisine kaza ve keffaret gerekir
Belirli günlerde sitma nöbeti geçiren bir hasta mutad olarak nöbet günümdür zanniyle o gün orucunu bozsa, fakat sitma nöbeti meydana gelmese, eger o günün orucuna bastan niyet etmemis ise kendisine kaza gerekir Eger niyet ederek oruca baslamis, fakat o gün hasta olmamissa kendisine keffaret gerekir
Bir kadin falan gün ayhali günümdür zanniyle orucunu bozsa, fakat o gün ayhali olmasa, eger o günün orucuna bastan niyet etmemisse, kendisine kaza gerekir Niyet ederek o günün orucuna basladiktan sonra orucunu bozarsa keffaret gerekir Disler arasindan çikip tükrüge karisan kan, tükrükten fazla veya tükrüge esit olup yutulursa orucu bozar Tükürükten az ise bozmaz
Dislerini firçalayan kimse orucunun bozuldugunu zannederek bile bile yeyip içse kendisine keffaret gerekir
Abdest esnasinda agzina su alirken elinde olmayarak bogazina su kaçsa, eger oruçlu oldugu hatirinda ise orucu bozulur ve kazasi gerekir Eger o esnada oruçlu oldugu hatirinda degilse orucu bozulmaz
Mûkim olan (misafir olmayan) bir kimse geceleyin niyet edip oruca basladiktan sonra gündüz sefer mesafesi yolculuga çiksa bile, o günün orucunu tutmasi gerekir Yola çiktiktan sonra orucunu bozdugu takdirde kaza lazim gelir Yola çikip oturdugu yerlesim yerinin sinirlarini geçmeden orucunu bozarsa kendisine keffaret gerekir
Misafir olan bir kimse, niyet edip oruca basladiktan sonra gündüz daha yolculugu bitmeden orucunu bozmasi halinde kendisine kaza lazim gelecegi gibi yolculugu sona erip memleketine döndükten sonra orucunu bozsa yine kaza lazim gelir
Ramazan ayindan oruç borcu olan bir kimse, bunlari kaza etmeden öbür Ramazan gelse evvela Ramazan orucunu tutar , önceki Ramazandan kalan borçlarini sonra tutar
Ramazan orucunu kaza ederken, bu oruçlari isterse pespese, isterse aralikli olarak tutar Borçlarini bir an önce ödemesi bakimindan pespese tutmasi daha iyidir
Bir kimse, hasta oldugu için Ramazanda orucunu bozsa ve iyilesmeden ölse kendisine bir sey gerekmez
Abdesten sonra agizda kalan yaslik orucu bozmaz Konusurken tükürükle islanan dudaklarindaki tükrügü yutmakla oruç bozulmaz
Ramazanda bayilan bir kimse, bayildigi günü kaza etmez, ondan sonraki günleri kaza eder Ramazanda gündüz bayilan kimsenin orucu bozulmaz
Nafile olarak tutulan orucu özürsüz olarak bozmak mekruhtur Herhangi bir sebeple bozulan nafile orucun kaza edilmesi vacib olur
Nafile oruç tutanlar için ziyafet bir özürdür Yani gündüz ziyafete çagrilan bir kimse, yemedigi takdirde ev sahibi bu durumdan rahatsizlik duyarsa o kimse yemege istirak edebilir , sonra bozdugu orucu kaza eder Ziyafet veren ev sahibi de nafile oruç tuttugu bir günde ziyafet verse, kendisinin yememesini misafirler hos karsilamadigi takdirde onun da orucunu bozmasi caizdir Yani ev sahibi davet ettigi kisilerle beraber yemegini yer , sonra bozdugu orucu kaza eder
Ziyafetin özür sayilmasi sadece fazladan sevap kazanmak maksadiyla tutulan nafile oruçlar içindirFarz ve vacip olan oruçlar için ziyafet, hiçbir sekilde özür kabul edilmez
Baslanan keffaret orucu bitmeden Ramazan ayi girerse, keffaretin yeniden tutulmasi gerekir