Sponsorlu Bağlantılar
Haritacılık Nedir,
Harita Türleri ve Harita Ölçekleri Hakkında kısaca bilgi
Harita yapımını konu edinen, coğrafya bilimiyle işbirliği yapan sanat ve teknik dalına haritacılık denir. Temeli Antik Yunan’a kadar dayanır. Hipparkhos, konum belirleme ve arazi çizimleri yapabilmek için ilk meridyen ve paralel hesaplarını yapmaya başladı. Eratosthenes, Assuan meridyeninin bir derecelik yayının ölçümünü yaptı. Ptolemaios bilinen ilk haritayı çizdi. Ancak meridyen hesaplamalarını yanlış yapmıştı. Romalılar döneminde de yapılan haritacılık sadece Roma İmparatorluğu’nun sınırlarını belirlemekten öteye gidemedi. Venedikli Sanudo 14. yüzyılda döneminin en bilinen iki haritasını çizdi. Katalan Haritası’nı. Akdeniz’de denizcilik faaliyetlerinin gelişmesi haritacılığın önemini arttırdı. Matbaanın gelişmesiyle birlikte haritalar da gelişmeye başladı.
Ünlü Türk denizcisi Piri Reis, daha Amerika Kıtası keşfedilmeden önce bu kıtanın ve Atlas Okyanusu kıyılarının haritasını çizdi. 1500’lü yıllarda Mercator ve Ortelius adlı haritacılar yetişti. 17. Yüzyılda Sanson ve Delisle haritacılık tekniğinin gelişmesine katkıda bulundu. Bundan yüz yıl sonra matematik ve astronomiden faydalanan haritacılar doğru meridyen ve paralel hesaplamaları yaparak haritaları daha da geliştirdi. Coğrafi keşifler sayesinde haritalar değişti, yeni yerlerin çizimine başlandı. Günümüzde havadan ve uzaydan çekilen fotoğraflar yardımıyla çizilen haritalarda hata payı en aza indirilmiştir.
İzdüşümler Nedir?
Yerküre dümdüz bir zemin olmamasına rağmen haritalarda yer yüzeyi dümdüz gibi gösterilir. Bu çizimlere izdüşümü denir. İzdüşümü almanın birçok yöntemi vardır. Ancak hiçbir yöntem tam kusursuz bir çizim yapmaya izin vermez. Çünkü gerçek uzunluk düz bir kağıda aynı şekilde yansıtılamaz. Silindirik izdüşüm, yeryüzünün izdüşümünü ekvatora teğet bir silindirden kağıda yansıtılması sonucu oluşturulan haritalarda kullanılır. Silindir açıldığında çizilen meridyen ve paralellerin birbirlerini kesen doğrular haline gelmesiyle harita çizimi tamamlanmış olur. Silindir açılınca kutuplar bir nokta halinden çıkarak ekvatoru kesen iki çizgi haline gelir. Bu yöntemle çizilen haritalarda kutup bölgesine yakın yerler daha geniş görünür. Grönland ve Afrika kıtasının haritada kapladığı alan aynıdır. Deniz kıyılarını ve meridyen açılarını daha az hatayla gösterdiği için genelde denizciler bu haritayı kullanmayı tercih eder. Bu haritaya Mercator haritası da denir. Kutup izdüşümünde yeryüzeyinin izdüşümü kutuplara teğet düzlemler üzerine düşürülür. Bu sistemle birlikte kutup bölgelerinin çizim hataları en aza indirilmiştir. Ancak ekvator bölgesinde hatalar daha fazladır. Gösterilecek bölgenin ortasında bir nokta kutup olarak seçilir.
Konik izdüşüm yönteminde ekvatoru iki noktadan kesen bir koni kullanılır. Koninin teğet geçtiği enlemlerde hata sıfıra yakındır. Ancak çok yüksek ve alçak enlemlerde hatalar ortaya çıkar.
Harita Ölçekleri
Haritalar çizilirken gerçek uzunluk ve harita uzunluğu arasındaki fark, yani küçültme oranı belirlenmelidir. Uluslararası bir anlaşmaya göre yayın ölçekleri 1/10 000, 1/25 000, 1/50 000, 1/100 000, 1/250 000,yani 100 m, 250 m, 500 m, vb. için 1 santimetre olarak belirlenmiştir. Ölçek ve harita çizim metodu belirlendikten sonra haritanın çizimi yapılır. Çizilecek yüzey, belirlenen coğrafi koordinatlara göre kağıda çizilir. Bu çizim sırasında geodezi noktası denilen önemli koordinatlar belirlenir ve buna göre çizim yapılır. Nirengi noktalarının işaretlenmesiyle haritadaki diğer noktalar da birleştirilir. Harita anahtarında açıklanan uzunluklara göre arazi ayrıntıları haritada belirlenir.
Yeryüzü şekillerinin görüntüsü hava fotoğraflarıyla belirlenir. İzohips ve tarama yöntemiyle eğim hesaplamaları yapılır. Son taslakla birleştirilen çizimlerle harita tamamlanmış olur.
Harita Türleri
Karayolu, demiryolu, kanal, baraj, fay hattı haritaları özel haritalardır. Bunun yanında genel ve topoğrafya haritaları da kullanılır. Genel haritalar fiziki ve siyasi haritalardır. Yani yeryüzü şekilleri ve ülkelerin sınırlarını gösterir. Topoğrafya haritalarıysa yer altı yer üstü kaynakları, bölgelerin toprak ve kayaç yapısını gösteren haritalardır.
Harita Türleri ve Harita Ölçekleri Hakkında kısaca bilgi
Harita yapımını konu edinen, coğrafya bilimiyle işbirliği yapan sanat ve teknik dalına haritacılık denir. Temeli Antik Yunan’a kadar dayanır. Hipparkhos, konum belirleme ve arazi çizimleri yapabilmek için ilk meridyen ve paralel hesaplarını yapmaya başladı. Eratosthenes, Assuan meridyeninin bir derecelik yayının ölçümünü yaptı. Ptolemaios bilinen ilk haritayı çizdi. Ancak meridyen hesaplamalarını yanlış yapmıştı. Romalılar döneminde de yapılan haritacılık sadece Roma İmparatorluğu’nun sınırlarını belirlemekten öteye gidemedi. Venedikli Sanudo 14. yüzyılda döneminin en bilinen iki haritasını çizdi. Katalan Haritası’nı. Akdeniz’de denizcilik faaliyetlerinin gelişmesi haritacılığın önemini arttırdı. Matbaanın gelişmesiyle birlikte haritalar da gelişmeye başladı.
Ünlü Türk denizcisi Piri Reis, daha Amerika Kıtası keşfedilmeden önce bu kıtanın ve Atlas Okyanusu kıyılarının haritasını çizdi. 1500’lü yıllarda Mercator ve Ortelius adlı haritacılar yetişti. 17. Yüzyılda Sanson ve Delisle haritacılık tekniğinin gelişmesine katkıda bulundu. Bundan yüz yıl sonra matematik ve astronomiden faydalanan haritacılar doğru meridyen ve paralel hesaplamaları yaparak haritaları daha da geliştirdi. Coğrafi keşifler sayesinde haritalar değişti, yeni yerlerin çizimine başlandı. Günümüzde havadan ve uzaydan çekilen fotoğraflar yardımıyla çizilen haritalarda hata payı en aza indirilmiştir.
İzdüşümler Nedir?
Yerküre dümdüz bir zemin olmamasına rağmen haritalarda yer yüzeyi dümdüz gibi gösterilir. Bu çizimlere izdüşümü denir. İzdüşümü almanın birçok yöntemi vardır. Ancak hiçbir yöntem tam kusursuz bir çizim yapmaya izin vermez. Çünkü gerçek uzunluk düz bir kağıda aynı şekilde yansıtılamaz. Silindirik izdüşüm, yeryüzünün izdüşümünü ekvatora teğet bir silindirden kağıda yansıtılması sonucu oluşturulan haritalarda kullanılır. Silindir açıldığında çizilen meridyen ve paralellerin birbirlerini kesen doğrular haline gelmesiyle harita çizimi tamamlanmış olur. Silindir açılınca kutuplar bir nokta halinden çıkarak ekvatoru kesen iki çizgi haline gelir. Bu yöntemle çizilen haritalarda kutup bölgesine yakın yerler daha geniş görünür. Grönland ve Afrika kıtasının haritada kapladığı alan aynıdır. Deniz kıyılarını ve meridyen açılarını daha az hatayla gösterdiği için genelde denizciler bu haritayı kullanmayı tercih eder. Bu haritaya Mercator haritası da denir. Kutup izdüşümünde yeryüzeyinin izdüşümü kutuplara teğet düzlemler üzerine düşürülür. Bu sistemle birlikte kutup bölgelerinin çizim hataları en aza indirilmiştir. Ancak ekvator bölgesinde hatalar daha fazladır. Gösterilecek bölgenin ortasında bir nokta kutup olarak seçilir.
Konik izdüşüm yönteminde ekvatoru iki noktadan kesen bir koni kullanılır. Koninin teğet geçtiği enlemlerde hata sıfıra yakındır. Ancak çok yüksek ve alçak enlemlerde hatalar ortaya çıkar.
Harita Ölçekleri
Haritalar çizilirken gerçek uzunluk ve harita uzunluğu arasındaki fark, yani küçültme oranı belirlenmelidir. Uluslararası bir anlaşmaya göre yayın ölçekleri 1/10 000, 1/25 000, 1/50 000, 1/100 000, 1/250 000,yani 100 m, 250 m, 500 m, vb. için 1 santimetre olarak belirlenmiştir. Ölçek ve harita çizim metodu belirlendikten sonra haritanın çizimi yapılır. Çizilecek yüzey, belirlenen coğrafi koordinatlara göre kağıda çizilir. Bu çizim sırasında geodezi noktası denilen önemli koordinatlar belirlenir ve buna göre çizim yapılır. Nirengi noktalarının işaretlenmesiyle haritadaki diğer noktalar da birleştirilir. Harita anahtarında açıklanan uzunluklara göre arazi ayrıntıları haritada belirlenir.
Yeryüzü şekillerinin görüntüsü hava fotoğraflarıyla belirlenir. İzohips ve tarama yöntemiyle eğim hesaplamaları yapılır. Son taslakla birleştirilen çizimlerle harita tamamlanmış olur.
Harita Türleri
Karayolu, demiryolu, kanal, baraj, fay hattı haritaları özel haritalardır. Bunun yanında genel ve topoğrafya haritaları da kullanılır. Genel haritalar fiziki ve siyasi haritalardır. Yani yeryüzü şekilleri ve ülkelerin sınırlarını gösterir. Topoğrafya haritalarıysa yer altı yer üstü kaynakları, bölgelerin toprak ve kayaç yapısını gösteren haritalardır.