Uyku tibbi ve uyku bozukluklari

#1
Sponsorlu Bağlantılar
sagliktabugun.com Uyku bozuklukları ile ilgili Prof.Dr. Firuz ÇELİKOĞLU`ndan bilgi aldı.

Uyku, sorunları hastalarımız arasında en çok konuşulan şikayetlerdir. “ Yeterince uyuyamıyorum, ya da çok fazla uyuyorum, uykuya dalarken zorlanıyorum, ya da uykusuzluk çekiyorum, gün içinde kendimi dinç ,dinlenmiş hissetmiyorum, devamlı yorgunluk hissediyorum, uykumda garip şeyler oluyor, şekiller hayaller görüyorum, bacaklarımı ellerimi sallıyorum, uykumda nefesim düzensiz, tıkanıyormuşum, horluyormuşum”. Bu gibi şikayetler, hemen hemen herkesin hayatının bir döneminde , bir yada 2 defa olabilir. 2 haftadan uzun süre devam etmesi uyku bozukluğu durumlarını gösterir. Erişkin insan nüfusunun yaklaşık %20 si yaşamlarının bir döneminde “kronik insomnia” (uykusuzluk hastalığı) yaşarlar. “Uyku –solunum bozukluğu” (Uyku Apne Hastalığı) ölümcül komplikasyonlara yol açan çok ciddi bir hastalıktır.
Doktorların çoğu ve diğer klinisyenler, henüz tıbbın oldukça yeni bu “uyku tıbbı”alanını öğrenme imkanı bulamadılar (40 yaşlarında ki doktorların tıp eğitimlerinde uyku tıp dalı yoktu) ve doğal olarak da farkında olmadıklarından hastalarının sorunlarını anlama, tanı ve tedavisini yapma becerisinde yetersiz kalmaktadırlar. Çok yakın zamanlara kadar uykusuzluk çekenlere rutin “barbituratlar” (uyku ilaçları) reçete edilir, çok fazla gün içi uykusu olanlar, psikiyatrislere gönderilir. Basitçe uyku dönemlerimiz yaşamımızda karanlık kalmış, incelenememiş bir dönemdir.

Şikayetlere göre uyku bozukluklarına yaklaşım:
Uyku bozuklukları tıbbında hastaların belirttiği şikayet yada olaylar tanı konulmasında hala çok önemli kriterlerdir. Tipik olarak hastaların şikayetlerini aşağıdaki gibi kabaca 3 gurupta toplanır: 1- “ Doktor , uyuyamıyorum” (insomnia hastalıklar gurubu), 2- “ Doktor , çok fazla uykum var, yataktan kalkamıyorum” (hiper somni hastalıklar gurubu), yada 3- “ Doktor , uyuduğum zaman acayip şeyler oluyor (parasomni hastalıklar gurubu).

Uyku bozuklukları merkezi:
Uyku sorunları ve uyku dönemlerininde oluşan hastalıkları araştırmak, ortaya çıkartmak için hem tetkiklerinin yapıldığı hem de tedavilerini , bünyesinde ki, noroloji, psikiyatri, pnomoloji (Göğüs hastalıkları) –kardioloji (kalp hastalıkları) ve Kulak Burun Boğaz uzmanlık dallarında ki doktorların koordineli konsultasyonlarıyla uyku sorunlarını bir bütün olarak inceleyen ve tedavi eden tıp merkezleri uyku bozukluklarına konsantre olmuştur.

Uyku Merkezi , sadece horlama, uyku apnesi araştıran bir merkez olamaz, uyku hastalıklarının oluşturduğu , gündüze yansıyan, komplikasyonların; hiper tansiyon, kalp yetmezliği .., yada bir biriyle içiçe olan uyku hastalıklarının; norkolepsi, epilepsi, uykusuzluk depresyon değerlendirilmesi , çocuk uyku hastalıklarının incelene bildiği merkezler ancak uyku tıbbında uygulama yapabilir.

Uyku labaratuvar Uygulamaları:
Polisomnografi tetkiki:
Uyku merkezinde uyku dönemlerinin noro fizyolojisi, “Polisomnografi” adı verilen beyin, kalp , solunum fonksiyonları, kas aktivitesini ,ve araştırılmak istenen diğer vital parametreleri aynı anda ölçebilen cihazlarla uykunun incelenmesidir.Bu ölçümler araştırmanın özelliğine göre arttırıla bilir. Standart uyku tetkikinde aşağıdaki fizyolojik tetkikler yapılmalıdır:
• Horizontal ve vertikal göz hareketleri
• Çene elektromyologram (EMG)
• Sağ sol tibialis anterior kas EMG
• 4 kanal beyin elektroensefalografi (EEG)
• ElektroKardiografi (EKG) (kardiak hız ve ritim için)
• Solunum hava akımı için nazal ve oral termistör
• Oksijen saturasyonu
• Solunum hareketleri
• Solunum sesleri
• Yatış pozizyonu

Bu setteki fizyolojik değişimlere göre “uyku yapısı, uyku-solunum fonksiyonu, kalp hızı ve ritmi, ve uykuda periodik myoclonus (bacak kas hareketleri)” araştırılmasına imkan verir. Hastada muhtemel uykuda epilepsi (sara nöbeti) şüphesi varsa video moniterizasyonu ile birlikte 12 yada daha fazla EEG ilave edilir. Hastada uyku-solunum ilişki bozukluğu (uyku apne) şüphesi varsa daha fazla kalp-solunum parametreleri incelemeleri; CO2, arter kan basıncı, özefagus balon basıncı ölçüle bilir. Gastro özefagial reflüden şüpheleniliyorsa mide Ph sensörleri ilave edilir. Enpotans (penis ereksiyon problemi) tetkiki için nokturnal penil tümenes sensörleri penise yerleştirilir.

Polisomnografi nasıl uygulanır:?
Polisomnografi tetkikleri normalde gece uykusunda yapılır. Bazen özel durumlarda gündüz tetkikleride yapılır. Hastalar gece saat 21-22 de, uyku saatlerine yakın uyku merkezine gelir, özel sadece kendisinin uyuyacağı yatak odasına alınır (otel odası gibi ) 25-30 dakika süren yerleştirme işlemlerinde elektrot adı verilen küçük altın diskler EEG için başa yapıştırılır (kolodyum adı verilen maddeyle) bu özel madde tetkik sırasında diskleri yapısık tutar, sağa sola dönmekle ayrılmazlar., burun önüne konulan solunum sensörü, göğüse ve karına yerleştirilen elastik kemerlerle solunum hareketleri kaydedilir. Parmağa yapıştırılan okmetri ile uykuda oksijen saturasyonu kaydedilir.Göğüse EKG elektrotları, bacaklara EMG elektrotları yapıştırılarak polisomnografi hazırlık işlemi tamamlanır. Bunların hiçbiri acı ,rahatsızlık veren işlemler değildir. Hastalar tetkik sırasında yataklarında dönebilir, kalkabilirler. Standart uyku tetkiklerinde 7-8 saatlik gece uyku kayıtları alınır. Uyku EEG teknisyeni bütün gece fizyolojik uyku takibini yapar. Polisomnografi kayıtları doktorlar gurubu tarafından değerlendirilip bir başka gün sonuçları hastalar doktorlarıyla görüşerek öğrenir ve tedavileri planlanır.

UYKU BOZUKLUĞU MERKEZİ NASIL KULLANILIR, KİMLERE POLİSOMNOGRAFİ TETKİKİ YAPILMALIDIR.

Birinci kural: klinik değerlendirmeler le basit ve aşikar durumlar hariç tutulursa (ilaç, uyuşturucu ,sedatif ilaç kullanımı yada ergenlik depresyon durumları gibi) aşırı gündüz uyku hali olan herkese polisomnografi tetkiki yapılması lazımdır.

Uyku apnesi (uyku-solunum bozukluğu) hastalıklarında polisomnografi hastalığın tipini, ve şiddetini tespit etmede çok önemli altın metottur. Apne hastalığının bu test sonuçlarına göre tedavisi planlanır, benzer şikayetlere neden olabilen ve aşırı gündüz uyku halleri yaratan “narkolepsi””,periodik myoclonus aktivite artışı”, gibi başka uyku hastalıklarınında birlikte olup olmadığını ayırt etmede yardımcı olur.

Parasomnia durumlarında genellikle klinik şikayetlerin değerlendirilmesi tanı koymada yeterli olduğundan nadiren polisomnografi testlerinin yapılması gerekir.

İnsomnia (uykusuzluk) halerinde hastalığın altında yatan nedenler farkına varılmayan myoklonus aktiviteleri yada uyku solunum bozukluğu (uyku apne) olabilir. Uykusuzluk durumu depresyona da neden olabileceğinden, çoğu zaman şikayetlere göre karar verilip depresyon yada strese bağlanır ve inceleme yapılmadan hastalar tedavi edilir, ve sonuç alınmaz. Polisomnografi tetkiki uykusuzluk, uyku bölünme yakınmaları, birlikte hiper tansiyonu olanlarda da uygulanmalıdır.

Obstriktif Uyku Apnesi:
Uykuda nefesin en az 10 sn kesilmesi , buna bağlı olarak oksijen saturasyonunun ( kanın oksijenle doygunluğu) %5 düşmesi, arkasından horlamayla tekrar nefes alınması ve bu olayın en az arka arkaya saatte 5 defa tekrarlaması durumu bu hastalığı tarif eder. Nefes durmaları ve oksijen düşmesiyle beyinde kısa uyanıklık dönemleri olur bunlar hatırlanmayacak kadar kısa süreliyken bazen de apne süresinin uzamasıyla ani uyanmalar halinde uyku yapısını bölerek uyku hastalıkları (uykusuzluk, aşırı uykululuk halleri) yapar. Uykuda uyanmalar ve hipoksi, kalp ritim bozuklukları, hipertansiyon ve pıhtılaşma faktörlerinin bozulmasıyla inmeler, embolilere yol açan bir çok komplikasyonun kaynağını oluşturur. Gündüz uyku halleri, iş kazaları otomobil kazalarına neden olur.Unutkanlıklar, çabuk sinirlenme halleri başlar
 
Üst